دکتر ترانه موذنی

دکتر ترانه موذنی

متخصص در روان شناسی، طرحواره درمانی و آموزش مهارت های زندگی

تلفن تماس: 09011898408

درمان اختلال یادگیری در کودکان

درمان اختلال در یادگیری در کودکان

اگر امکان خواندن این مقاله را ندارید می توانید به فایل صوتی زیر گوش کنید.

چه کودکانی در معرض اختلال یادگیری قرار دارند؟

کودکانی که با تاخیر یا نقص در توانایی ، فراگیری مهارتهای تحصیلی اساسی را تجربه می‌کنند دارای اختلال یادگیری خاص هستند. زمانی که پیشرفت و مهارت های کودک بر اساس سن، آموزش و مقیاس هوشی اش پایین تر از سطح عملکرد وی باشد دچار اختلال یادگیری شده است. اختلال یادگیری در کودکان از اختلالاتی است که در دوران مدرسه برای کودکان و والدین آنها مشکلاتی به وجود می‌آورد. کودکان با اختلال یادگیری معمولاً در ریاضی و دیکته و روخوانی اشکال دارند. آنها همچنین در پیگیری دستورالعمل ها و یادگیری روال کارها دچار مشکل می شوند. در ادامه به درمان اختلال یادگیری در کودکان می پردازیم.

اگر کودکی از نظر بهره هوشی نرمال باشد و از نظر جامعه و اطرافیان مشکل خاصی مثل نقص عضو نداشته باشد اما در یک یا چند آیتم درسی نتواند عملکرد خوبی داشته باشد گفته میشود که این کودک دچار اختلال یادگیری شده است. این اختلالات می‌تواند در حوزه ریاضی،خواندن یا دیکته باشند . در بعضی از آیتم های غیرکلامی هم امکان دارد کودک دچار اختلالاتی شود که به آنها اختلال‌های حرکتی میگویند. مثلاً کودکی که نمی‌تواند رکاب دوچرخه را یک دوره کامل تکمیل کند و به شکل رفت و برگشتی انجام نمیدهد.

علل خارجی (محیطی) مرتبط با مشکل یادگیری

به طور کلی دلایل احتمالی زیادی می توانند با بروز مشکلات یادگیری در یک کودک مدرسه ای مرتبط باشند. مشکلات یادگیری معمولا به دلیل ترکیبی از عوامل تاثیر گذار مضر ذیل به وجود می آیند.

_هنگامی که موضوع درسی (محتوای برنامه درسی) بسیار دشوار و بالا تر از سطح ذهنی و تجربه کودک باشد.

_ تدریس ناکافی و نامناسب

_ اختصاص وقت بسیار کم برای انجام دادن تمرین

_ حواس پرتی و عدم تمرکز کودک در محیط یادگیری

_وجود نگرش منفی و یا حالت عاطفی دردناک در کودک

_رویکرد غیر موثر کودک در یادگیری

_غیبت های مکرر از مدرسه

_ عدم حمایت کودک از سوی خانه

_ مشکل یادگیری ممکن است با یک مشکل شنوایی یا بینایی همراه باشد که البته زیاد شایع نیست.

_به ندرت این امکان نیز وجود دارد که کودک به یک نا توانی ویژه یادگیری مانند مشکل خواندن مبتلا باشد.

برخی از این عوامل ذکر شده به طور مستقیم با کودک در ارتباط بوده و برخی دیگر نیز بخشی از مشکلات کلی محیط یادگیری هستند. از آن جا که عوامل محیطی (مرتبط با مدرسه) شایع تر از عوامل فردی بوده و اغلب توسط والدین و معلمان نادیده گرفته می شوند. لذا ابتدا با جزئیات بیشتر به شرح این عوامل می پردازیم.

برنامه درسی مدرسه

اصطلاح «برنامه درسی» در مدارس، توصیف کننده محتوا یا ماهیت موضوع درسی است که به کودکان سن مدرسه آموخته می شود. محتوای برنامه درسی شامل اطلاعات ضروری، مفاهیم، مهارت ها، نگرش ها و ارزش هایی است که به اعتقاد جامعه باید به کودکان برای به دست آوردن آن ها کمک کرد. به طور سنتی برنامه درسی در مدارس پیرامون موضوعاتی مانند ریاضیـات، جغرافی، زبان انگلیسی، علوم و غیره سازماندهی می شود، هر چند که در پیش دبستانی و برخی از مدارس ابتدایی به جای آموزش جداگانه، این موضوعات کاملاً با یک دیگر ادغام می شوند.

به طور کلی محتوای برنامه درسی برای هر مرحله سنی طوری انتخاب می شود که مطابق با سطح بلوغ فکری و بر مبنای دانش موجود و تجربه کودکان باشد. این کار موجب جلوگیری از بروز آن دسته از مشکلات یادگیری می شود که متعاقب مطرح کردن یک مفهوم خاص که بسیار فراتر از درک کنونی متوسط کودکان آن سن است، ایجاد می شوند. برای مثال، ما سعی نمی کـنیم به کودکان سال اول ضرب کسر ها را آموزش دهیم و هم چنین آن ها را ملزم نمی کنیم که نمایشنامه شکسپیر را نقد کنند. چنین موضوعاتی در سال های بالاتر تحصیلی به طور صحیح به آنان آموزش داده می شوند. به عبارت دیگر، محتوای برنامه درسی (موضوع مطالعه) معمولا طوری سازماندهی می شود که مربیان آن را زنجیره تکاملی می نامند. بدین معنی که به تدریج از مفاهیم و مهارت های ساده در سال های ابتدایی به موضوعات پیشرفته تر در سال های بعد پیشرفت می کنند.

برنامه درسی مدرسه به عنوان منبع مشکل یادگیری

در صورتی که مشکلاتی از قبیل دشوار بودن برنامه درسی، خـــــسته کننده بودن برنامه درسی و عدم پایش پیشرفت تحصیلی دانش آموز توسط معلم وجود داشته باشد. برنامه درسی مدرسه می تواند به منبع ایجاد کننده مشکلات یادگیری تبدیل شود. اجازه دهید هر یک از این زمینه های بالقوه بروز مشکلات یادگیری را مورد بررسی قرار دهیم.

دشوار بودن برنامه درسی:

 بنا به برخی از دلایل، یک معلم ممکن است تصمیم بگیرد از توجه به مراحل تکامل فکری کودکان که در طراحی در برنامه آموزشی خود گنجانده می شود چشم پوشی کند و به جای آن اطلاعات، مفاهیم با اصولی را مطرح نماید که فرا تر از سطح درک بعضی از کودکان هستند. هم چنین در صورتی که معلم برنامه های آموزشی را بسیار سریع تر از حد معمول پیش ببرد مشکل مشابه ای رخ می دهد، چرا که قبل از تسلط یافتن برخی از کودکان به موضوعات و مهارت های قبلی، درس جدید شروع می شود و این مساله معمولا زمانی اتفاق می افتد که معلم بی تجربه، ناکارآمد و یا شاید در حال تدریس موضوعی جدید برای اولین بار باشد. 

حتی هنگامی که معلمان همگام با طرح برنامه درسی تدوین شده کلاس های درسی نسبتا بزرگ شامل دانش آموزان با توانایی های مختلف را اداره می کنند، تعجب آور نیست که گاهی اوقات به برخی از کودکان تکلیفی داده شود که یا بیش از حد پیچیده و یا بسیار ساده باشد که در هر صورت این شرایط منجر به سرخوردگی و یا عدم درگیری فکری کودک با مطلب درسی می شود.

اختلال یادگیری با وجود یکی از نشانه‌های زیر که حداقل به مدت ۶ ماه ادامه داشته باشد دیده می‌شود:

۱) خواندن بی‌دقت یا آهسته و پرزحمت کلمه
۲) مشکل درک معنی آنچه خوانده شده
۳) مشکلاتی در رابطه با هجی کردن
۴) مشکلات در رابطه با بیان نوشتاری
۵) مشکلات تسلط یافتن بر معنای عدد،واقعیت‌های عدد یا محاسبه
۶) مشکلاتی در رابطه با استدلال ریاضی

از جمله دلایلی که می تواند باعث به وجود آمدن اختلال یادگیری شود دوره رشد کودک است. مثلاً کودکی که به اندازه کافی چهار دست و پا یا سینه خیز نرفته ممکن است در سنین مدرسه در بعضی از آیتم های آموزشی با مشکل مواجه شود. عوامل متعددی در ایجاد اختلالات یادگیری تاثیرگذار هستند مثل:

  • نحوه زایمان مادر
  • سلامت مادر در دوران بارداری مادر
  • محیطی که کودک در آن بزرگ شده و سبک فرزند پروری والدین
  • وراثت کودک
  • تغذیه کودک
  • مشکلات حین و بعد از تولد
  • تاخیر رشدی

اگر کودک دچار آسیب مغزی شده باشد عواملی که به نظر می‌رسد خطر ابتلا کودک به اختلال یادگیری را افزایش می دهد شامل تحصیلات پایین خانوادگی و فقر بالا، داشتن والدین ناتنی، وجود فرد سیگاری در خانه، داشتن والدینی که مشکل زیادی در تربیت فرزندشان دارند، ناتوانی در میان گذاشتن عقاید با دیگران و بحث نکردن آزادانه در مورد اختلاف نظرها در خانه، می شود.
همه این موارد می تواند در به وجود آمدن انواع اختلال های یادگیری تاثیر داشته باشند . خیلی از اوقات مشاور یا معلم کلاس زمانی که به والدین می گوید کودک شما دچار اختلال یادگیری شده است آنها به شدت دچار اضطراب و استرس میشوند و در پذیرش این اختلال دچار مشکل هستند و حتی این انکار والدین در مواردی کودک را هم به شدت دچار استرس و اضطراب می نماید. از طرفی در مواردی دیده شده که والدین با وجود اختلال گفتاری کودک توجه چندانی ندارند و ترجیح می‌دهند صبر کنند تا خود به خود با گذشت زمان حل شود در حالی که برای مشاوره و درمان حتماً باید به درمانگر متخصص گفتاردرمانی رجوع کرد.

مراجعه در سنین مناسب و پایین این امکان را فراهم می آورد که اختلالات گفتاری کودک سریعتر درمان شده و از بروز بسیاری از مشکلات بعدی در حوزه سلامت روان و عزت نفس جلوگیری کرد .کودک در صورت درمان نشدن اختلالات دچار کمبود اعتماد به نفس خواهد شد که مشکلات فراوانی برای او در آینده به وجود می‌آورد.
از طرفی در صورتی که کودک در سن کم به گفتار درمانگر مراجعه کند تاثیر بیشتری در بهبود روند درمانی خواهد داشت اختلال یادگیری در بسیاری از اوقات نیاز به دارو درمانی ندارد . یکی از راهکارهای درمانی پیشنهادی که بسیار هم موثر است بازی درمانی است همچنین نوروفیدبک نیز یکی از بهترین و امن ترین روش های ارزیابی و درمان اختلال یادگیری محسوب می شود .
با اجرای تست هوش وکسلر ۴ می توانید متوجه شوید که آیا کودکتان در بعضی از آیتم ها دچار اختلال یادگیری شده است یا خیر.

درمان اختلال یادگیری در کودکان

علائم اختلال یادگیری در دانش آموزان

  • مشکل در درک مطالب خوانده شده
  • مشکل در ریاضی املا انشا روخوانی
  • مشکل در پاسخ دادن به سوالات تشریحی
  • دستخط بد و ناخوانا
  • خدمات گفتار درمانی
 

چه اختلالاتی می‌تواند توسط گفتار درمانی مشاوره شود؟

  • لکنت
  • حرف زدن یا تاخیر در صحبت کردن
  • مشکلات در تلفظ برخی از حروف و صداها
  • اوتیسم
  • بیش فعالی
  • مشکلات شناختی_ رشدی
  • مشکلات یادگیری املا، ریاضی ،خواندن و نوشتن

ویژگی گفتار درمانگر خوب :

  • گفتار درمانگر باید صبور باشد
  • مرکز تخصصی گفتاردرمانی باشد
  • سابقه کار بالینی داشته باشد
  • شرکت فعال در دوره‌های آموزشی سالانه داشته باشد تا علمش به‌روز باشد
  • شنونده خوبی باشد و به صحبت‌ها و شکایات شما اهمیت زیادی بدهد
  • مشاهده گر خوبی باشد و به علائم مراجعه کننده چه در اتاق درمان و چه بیرون از فضای گفتاردرمانی دقت کند شما را در جریان درمان شریک کند
  • به صورت مداوم مراجع کننده خود را مورد ارزیابی قرار دهد و در جریان کامل تمام درمانهای دیگر مراجعه خود باشد.

سبک های یادگیری

آیا تا کنون تجربه کرده اید که هرچه موضوعی را برای کودک خود توضیح می دهید متوجه منظور شما نمی شود ؟ و به عبارتی توضیحات شما برای او به هیچ عنوان آشنا و قابل فهم نیست. بچه ها از نظر ذهنی با یکدیگر فرق دارند و به علت همین تفاوت های ذهنی، از نظر یادگیری هم با هم تفاوت های قابل توجهی دارند.

همانطور که می‌دانید ما انسانها پنج حس مختلف داریم که سه حس از این پنج حس در برقراری ارتباط با محیط اطراف و یادگیری نقش مهم تری دارد. این سه حس عبارت هستند از بینایی، شنوایی و لامسه. بچه ها نیز با توجه به این سه حس در یکی از این سه گروه از سبک های یادگیری قرار می گیرند:

  • بچه هایی که از نظر یادگیری کلامی هستند
  • بچه های که تصویری هستند
  • و یا بچه هایی که دست ورز هستند

بیشتر یادگیری بچه هایی که درگروه کلامی قرار می‌گیرند از طریق گوش کردن و شنیدن خواهد بود یعنی وقتی چیزی به آنها می‌گویید خیلی راحت متوجه می‌شوند این بچه‌ها انشا پردازان خوبی هم هستند و می‌توانند به راحتی آن چیزی را که در ذهنشان می گذرد به روی کاغذ منتقل کنند .این بچه‌ها از جز به کل می‌رسند و مرحله به مرحله پیش می‌روند، بیان خوبی دارند، استدلال ریاضی خوبی دارند.

بچه هایی که در گروه تصویری قرار دارند این بچه‌ها حتماً باید شکل را ببینند تصویر را ببینند تا بتوانند درک کنند و یاد بگیرند. یادگیری این بچه ها ازطریق چشم و دیدن است. این بچه‌ها از کل به جز می‌رسند و در انشانویسی ضعیف هستند.
گروه سوم بچه‌هایی که دست ورز هستند و حتماً یادگیری آنها با ابزار و وسایل امکان پذیر است. در واقع باید ابزار یادگیری مرتبط را در اختیارشان قرار دهید تا متوجه موضوع تدریس شده بشوند . این بچه ها ساختارگرا هستند. از جز به کل می رساند یا از کل به جز . معمولاً مخترعین و مبتکرین در این گروه قرار می‌گیرند.

این نکته هم قابل ذکر است که هیچ کدام از این گروه‌ها نسبت به گروه قبلی ارجحیت خاصی ندارند . در واقع هر کدام از موارد یاد شده سبک های یادگیری مختلفی هستند که معلمین عزیز و والدین گرامی باید به سبک یادگیری خاص کودک خود توجه کنند و آموزش‌هایی متناسب با هر سه گروه طراحی شود تا بتواند هر سه گروه را پوشش دهد و همه گروه ها و سبک های یادگیری در کلاس بتوانند درس را فرا بگیرند با توجه به این توضیحات مثلاً بعضی از کودکان که می خواهند اعداد سه رقمی یاد دهید تا ابزار مورد نظر نباشد و چرتکه یا دسته های ده تایی صدتایی را در دست نگیرند نمی‌توانند متوجه مفهوم اعداد شوند. این مطالب را در نظر داشته باشید تا بتوانید به یادگیری کودکتان کمک کنید‌.
مهم ترین سن برای اختلال یادگیری دوران دبستان است نوروفیدبک یکی از بهترین و مهمترین روش های ارزیابی و درمان اختلالات یادگیری است.
در ادامه به توضیحاتی در رابطه با اختلال خواندن یا نارساخوانی چیست می پردازم .نارساخوانی یک ناتوانی در خواندن است که با مشکلاتی در نوشتن و دیکته همراه می‌شود. گاهی این کودکان مشکلات آشکاری در صحبت کردن و گوش دادن نیز دارند. برخی از این کودکان در محدوده هایی که نیاز به هماهنگی بینایی _فضایی دارند مشکلاتی را نشان می‌دهند.

ویژگی افراد نارساخوان

  • بسیار خلاق هستند
  • دارای هوش مناسبی هستند
  • یک کلمه را روزی می توانند هجی کنند اما روز بعد نه
  • در سازمان بندی بسیاری از چیزها خصوص زمان و مکان ناتوانند
  • مشکلاتی در حافظه دارند
  • آنچه می‌خواهند را درک نمی کنند
  • ممکن است چپ و راست را به درستی تشخیص ندهند مشکل در تلفظ لغات خصوصاً لغات طولانی دارد
  • در به خاطر سپردن اطلاعات مشکل دارند
  • در انجام تکالیف بی نظمی دارند
  • حذف، جانشینی و اضافه گویی حروف در هنگام خواندن و نوشتن دیده می‌شود

آیا نارساخوان می‌تواند درمان و بهبود یابد؟
مشکلات افراد نارساخوان بسیار متفاوت است که با آموزش توسط متخصصان ماهر آموزشی و آسیب شناسی گفتار و زبان می توان مشکلات این افراد را تا حد زیادی کاهش داد.

پیشگیری از اختلال یادگیری در کودکان


۱- تمرین یادگیری سمت راست و سمت چپ بدن و شناخت اعضای بدن مربوط به هر قسمت
۲- یادگیری مفهوم دسته بندی، بالا، پایین، زیر، رو ،چپ و راست
۳- شمارش اشیا و ردیف نمودن آنها در مسیر مستقیم
۴- بستن دکمه های لباس و بند کفش
۵- شناخت رنگها و پیدا کردن شباهتها و تفاوتهای دو تا تصویر
۶ -راه رفتن روی خط مستقیم ،پرورش انگشتان دست و مهارت های ظریف عملکردی
۷- ماز (تقویت دقت، ادراک، هماهنگی بین چشم و دست) ۸- پرتاب حلقه (هماهنگی بین چشم و دست و تقویت دقت)
 ۹- بازی مینی بسکتبال و دارت به منظور  تقویت دقت ، تمرکز و هماهنگی بین چشم و دست
۱۰_ لی لی کردن
۱۱- حمل یک توپ کوچک با قاشق در خطوط مستقیم و مارپیچ
۱۲- وصل کردن نقطه چین و قیچی کردن اشکال هندسی و چسباندن آن روی برگه
تکرار و تمرین این فعالیت ها با فرزندتان می‌تواند به درک، فهم و استدلال مفاهیم برای کودک موثر باشد.
از جمله مهم ترین علل ایجاد اختلال یادگیری در کودکان عبارت است از:
برخی مشکلات و آسیب های مغزی ناشی از عفونت های مغزی، ضربه های شدید وارد شده به سر، مشکلات متابولیکی و تکاملی مغز، ترس و اضطراب خفیف.
اضطراب اگرچه تا حدی سطح تمرکز را می تواند افزایش دهد اما ترس و اضطراب شدید و مزمن می‌تواند باعث ایجاد اختلالاتی در فرآیند یادگیری کودک شود.
اختلال خواب نیز در ایجاد اختلالات یادگیری موثر است . کودکانی که کم خواب هستند یا مدت زمان کوتاهی می خوابند و یا خواب عمیق را به دلیل مشکلات تنفسی (آپنه، قطع کوتاه تنفس) یا اختلال ریفلاکس (بازگشت محتویات معده به دهان) دارند و در طول خواب مکررا  بیدار می‌شوند اختلال یادگیری بیشتری را تجربه میکنند

اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی

Share on whatsapp
واتس اپ
Share on telegram
تلگرام
Share on twitter
توییتر
Share on linkedin
لینکدین
امتیاز بدهید post

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نوبت آنلاین
نوبت تلفنی
نوبت حضوری