مشکل و تعارضات فرزندان در خانواده

قبل از تلاش برای حل تعارض، زمینه های بروز تعارض را مدیریت کنید. تصور عمومی مبنی بر آن است که والد بودن و تربیت فرزندان خصوصیتی است که پس از تولد فرزند به والدین اعطا می شود. در حالی که والد بودن یک مهارت است و مثل هر مهارت دیگر نیاز به فراگیری دارد. والدین در ابتدا نمی دانند در مقابل رفتارهای نامناسب فرزندان چه برخوردی بکنند و با تمسک به روش های سنتی گاه باعث تشدید آن می شوند.

من هیچ وقت با پدر و مادرم این گونه حرف نزدم. شما این جمله را از پدر و مادر ها بسیار می شنوید که کاملاً هم درست است. از آن جا که والدین گاهی با رفتار های بسیار ناخوشایندی از سوی فرزندان خود رو به رو می شوند به این نتیجه می رسند که شاید در تربیت فرزندانشان اشتباه کرده اند.

پدر و مادر ها به این نتیجه رسیدند که چنانچه ترس و تنبیه از میدان تعلیم و تربیت فرزندان برداشته شود، بچه ها به بزرگسالانی بهتر، شاد تر و مهربان تر تبدیل خواهند شد. این نظر درست بود ولی مشکل بزرگتری را موجب شد و آن این که بچه ها اگر از امکان تنبیهی سخت که جای خود را در روانشناسی نوین به ارائه تقویت منفی یا محروم سازی داده است نگران نباشند و برخلاف کودکان نسل گذشته از پدر و مادر خود حساب نبرند در بدخلقی و شکایت کردن مداوم، آزاد خواهند بود.

در نسل گذشته، بچه ها می دانستند مرزی وجود دارد که نمی توانند از آن فراتر روند حتی زمانی که تنبیه بدنی در کار نبود کودکان نتایج ناگفته و ناشناخته رفتارشان را همواره در نظر داشتند. 

به نظر می رسد این گونه راهکار ها کم و بیش مؤثر واقع می شوند، البته تأثیر آن ها در اطاعت فوری بسیار کمتر از ترس از تنبیه بدنی خواهد بود. با تهدید های ملایم یا بدون آن فرزندان امروزی به احتمال زیاد بی درنگ از دستور پیروی نخواهند کرد. اگرچه بچه ها دیگر آن گونه که در اثر ترس از تنبیه بدنی ممکن بود از پدر و مادر اطاعت کنند، از خواسته های والدین خود پیروی نمی کنند ولی باز هم پدر و مادرها اکنون و همیشه توانایی و نفوذ کافی برای پرورش فرزندانی که به شیوه تربیتی مورد نظر آنان رفتار کنند خواهند داشت. این توانایی از وابستگی خود به خودی و عشق میان پدر و مادر و فرزندان سرچشمه می گیرد و از آن جا که این وابستگی بسیار ژرف است قدرتی که از آن بر می خیزد نیز برای به دست آوردن همه هدف های تربیتی بیش از اندازه کافی است. 

پدر و مادر جدا از هر گونه نفوذ مبتنی بر ترس، قدرت زیادی بر فرزندان خود دارند. تنها لازم است بدانند این قدرت و نفوذ خود را چگونه بکار گیرند. بسیار خوب است که تنبیهات شدید، دیگر به عنوان بخشی از مجموعه تعلیم و تربیت پذیرفتنی نیست، زیرا این تنبیهات فقط بازدارنده هایی را بر رفتار فرزندان ایجاد می کنند که بر اساس ترس به وجود می آیند، ترس از آنچه دیگران ممکن است نسبت به او انجام دهند. آنچه این تنبیهات به کودکان آموزش داده است یا خواهد داد این است که مراقب باشند گیر نیفتند. در واقع این روش تربیتی هیچ بهبودی در شعور و آگاهی حقیقی فرزندان ایجاد نخواهد کرد. 

 بسیار مهم است که متاسفانه هر تنبیهی از ارزش و اهمیت رنج دادن به انسان می کاهد. به این دلیل ساده که تنبیه کردن همان رنج دادن عمدی دیگران است. پدر و مادر قرار است در دنیای فرزندشان خوبی ها را به او عرضه کنند. پیام ضمنی رفتاری که با قصد و نیت برای آن ها رنج ایجاد می کند این است که رنج دادن وسیله ای پذیرفتنی برای رسیدن به هدف است. تنبیه کردن به عنوان بخشی از مجموعه تربیت و رشد فرزند  متأسفانه به او می آموزد که رنج دادن انسان امری پذیرفتنی محسوب می شود. هنگامی که با خواسته فرزندتان مخالف هستید، چگونه باید رفتار کنید؟ 

هنگامی که می خواهید به او نه بگوئید چگونه باید رفتار کنید؟

یکی از مهم ترین نگرانی های والدین در جوامع امروزی، عدم اطاعت و رفتارهای پرخاشگرانه نوجوانان است. روش های سنتی تأثیر خود را برای تربیت فرزندان از دست داده اند و ترویج آزادی بی حد و حصر سبب تشدید مشکلات رفتاری شده است. همان طور که نوجوانان  بالغ می شوند تفکر و افکارشان هم تغییر می کند.در سال های اولیه بخش زیادی از تفکر آن ها به وسیله والدین سپس معلمین و بعد ها به وسیله خود آن ها که هم چنان به سوی استقلال بیشتر حرکت می کنند کنترل می شود. 

همان گونه که نوجوانان با تجربه تر می شوند، والدین و آموزگاران از اصلاحات مستقیم رفتاری آن ها به سمت استدلال، مذاکره و تصمیم گیری مشترک حرکت می کنند. اگر آن ها هنوز به کمک نیاز دارند به جای اینکه راه حل خودتان را به آن ها تحمیل نمایید به عنوان میانجی مداخله کرده نوجوانان را به راه حـل مـوفقیت آمیز مشکل شان راهنمایی کنید.

از آن جایی که نوجوانان نیاز به کسب مهارت های جدید دارند، باید تلاش کنیم که این مهارت ها را در موقعیت های متفاوت به کار بگیرند. اصلاح الگوهای اطلاعات و تفکر نوجوانان همراه تغییر در عادات آن ها باید خویشتن داری بهتری را ایجاد کند. رویکرد های متفاوت درمانی برای حل معضل نافرمانی و اختلالات رفتاری کودکان و نوجوانان ارائه شده و مطالعات متعددی بر روی آن ها انجام شده است. از میان این رویکرد ها، روش آموزش والدین (مهارت والدگری) به عنوان یکی از مهم ترین شیوه ها برای کمک به نوجوانان مبتلا به مشکلات رفتاری مطرح می باشد. 

نوجوان پرخاشگر 

نوجوان پرخاشگر، درک متفاوتی از دنیا نسبت به بچه های غیر پرخاشگر دارد. آن ها تصور می کنند دنیا محل خشونت است و نگرش مردم نسبت به آن ها همراه با طرد و بی اعتنایی است. آن ها رفتار های خشن را برای حل مسائل خود بر می گزینند. بیشتر رفتار های خشن از سرشت (خلق و خو) و عوامل محیطی نشأت گرفته اند. در بسیاری از نوجوانانی که مشکلات رفتاری دارند، عوامل محیطی نقش بسزایی ایفا می کنند. عوامل محیطی مهم شامل برخورد های خشن و بدرفتاری با نوجوان توسط والدین یا بی توجهی و بی اعتنائی والدین به  نوجوانان و عدم پاسخ به نیاز های هیجانی آن ها می باشد. اکثر این نوجوانان مهارت های اجتماعی را فرا نگرفته اند. آن ها نمی دانند چگونه با دیگران همکاری کنند، چگونه احساساتشان را بیان کنند و یا چطور مشکلاتشان را حل کنند.

خانواده ی نوجوان پرخاشگر  برای کنترل  یک دیگر از رفتار های منفی استفاده می کنند. در چنین خانواده هایی والدین اغلب دستور دهنده، سرزنش کننده و انتقادگرند. از طرفی بچه ها هم روش یکدندگی و قشقرق راه انداختن و انتقاد کردن را برای کنترل والدین خود پیش می گیرند.

مشکلات نوجوانان مبتلا به اختلالات رفتاری

۱- مشکلات اجتماعی

این نوجوانان در فهم و درک احساسات و افکار دیگران دچار مشکل هستند و اغلب فکر می کنند دیگران آن ها را طرد می کنند. به همین علت در روابطشان با خشونت رفتار می کنند که این خود باعث طرد بیشتر آنان می شود.

۲- مشکلات احساسی و هیجانی

 این بچه ها در طول زندگیشان بیشتر بازخورد منفی از محیط دریافت کرده اند تا بازخورد مثبت و این مسئله باعث می شود که اعتماد به نفس آن ها پائین باشد و مأیوس و نا امید شوند و به سمت افسردگی پیش روند.

۳- مشکلات تحصیلی

افت عملکرد تحصیلی در میان نوجوانان پرخاشگر بیشتر است. آن ها به دلیل مشکلات رفتاری که در مدرسه دارند در ارتباط با معلمین دچار مشکل می شوند که این خود مشکلات تحصیلی را به دنبال دارد. در عین حال آن ها در انجام تکالیف، برنامه ریزی دروس، مهارت های مطالعه و ارتباط با هم کلاسی هایشان هم دچار مشکل می شوند. این ها نیز به نوبه خود سبب مشکلات تحصیلی می شود.

۴- مشکلات ارتباطی

 نوجوانانی که اختلالات رفتاری دارند مشکلات عدیده ای در ارتباط با اعضای خانواده، دوستان و هم کلاسان خود دارند.

درمان های رایج

۱ – خانواده درمانی

 ۲- گروه درمانی برای کسب مهارت های اجتماعی و حل مسئله

۳- روان درمانی فردی

۴-دارو درمانی

 ۵- مداخله چند جانبه و درمان های حمایتی

۶-آموزش والدگری

آموزش والدگری

در این روش بر مهارت های شناختی – رفتاری والدین و نوجوانان تأکید می شود. این روش به آن ها کمک می کند تا قدرت انطباق بهتری کسب کنند. اگرچه نظریه های متعددی در شکل گیری این روش نقش داشته اند اما دو ایده مهم نقش برجسته تری داشته اند. 

اول: نظریه شرطی شدن عامل که توسط اسکینر در سال ۱۹۸۳ مطرح شد. این نظریه، چگونگی کسب یک رفتار و تأثیر محرک ها و نتایج بعدی را بر رفتار توضیح می دهد. در این روش فرزند برای به دست آوردن پاداش، رفتار مناسبی را باید ارائه دهد. شرطی شدن عامل، پایه تکنیک های والدگری است. به این معنا که با اداره کردن نتایج رفتار ها، باعث تغییرات درمانی خواهد شد.

دوم: تحقیقات ۳۰ ساله اخیر، نقش روش انضباطی غلط والدین در شکل گیری رفتار پرخاشگرانه کودک را مورد تأکید قرار داده است. این روش های غلط عبارت اند از: ۱- توجه والدین به رفتار نادرست و برخورد غلط با آن.

 ۲- بی توجهی به رفتار  های مثبت و اجتماعی

 ۳- تنبیه خشن

 ۴ – نظارت ضعیف بر روی فعالیت های کودک

 ۵ – ناتوانی برای ایجاد یک سیستم تعیین حدود که نادانسته سبب تشدید رفتار های پرخاشگرانه نوجوان می شود.

 در برنامه آموزش والدگری از اصـول عـمومی تقویت، تنبیه و خاموش سازی استفاده می گردد. این اصول برای برنامه ریزی نتایج، میزان دخالت نوجوان در برنامه ریزی و برنامه های فردی و گروهی کمک می کند. چگونگی اجرای روش های فوق نیز بسیار مهم است. برای مثال تقویت مثبت در یک برنامه تغییر رفتار وقتی مؤثر است که هم زمان با رفتار مورد نظر داده می شود و به طور فوری و مکرر برای هر جزء کوچک رفتار باشد.

برای اجرای روش های تغییر رفتار باید قدم به قدم جلو رفت. در جلسات مشاوره خانواده ابتدا باید رفتار های ساده انتخاب شوند (مانند اطاعت نوجوان در موقعیت های غیر تحریک کننده) بعداً این رفتار ها پیچیده تر می شوند و به سایر موقعیت ها هـم تعمیم داده شوند. تقویت هایی که برای تغییر رفتار داده می شوند به تدریج که رفتار ها ثابت و مداوم می شوند کم کم حذف می گردند. روش هایی که برگرفته از شیوه های رفتار درمانی شناختی – رفتاری و خانواده درمانی است و شامل تکنیک های زیر می باشند: 

کاهش استرس والدین

•  تغییر افکار منفی و تحریف شده والدین
•  آموزش والدین برای رسیدگی و توجه مثبت به نوجوان آموزش تعاملات مثبت در خانواده
• شکل گیری انضباط همراه با اطاعت در بچه ها
• آموزش مهارت های اجتماعی و حل مسأله
• توانایی مدارا با خشم
•  توانایی اداره کردن مسائل تحصیلی
•  آموزش بیان احساسات به کودکان و افزایش اعتماد به نفس
• تشخیص حیطه های تعارض با فرزندان 

پیش از شروع هر اقدام درمانی باید حوزه هایی که مشکل دارند مشخص شود و با توجه به آن ها هدف های درمانی مناسب انتخاب شوند. به این منظور می توان از یک پرسش نامه جامع استفاده کرد. قبل از آن لازم است حوزه های اصلی که توسط پرسش نامه مورد بررسی قرار می گیرند را بیان کنیم. 

پرسش نامه کلا ده زمینه را بررسی می کند که به قرار زیر می باشند: 

۱- استرس والدین 

۲ – افکار والدین 

۳- توجه والدین به رفتار های مثبت نوجوان و تشویق آن ها 

۴- تعاملات خانواده 

۵ – ایجاد انضباط همراه با یاد دادن مهارت های لازم

۶- مهارت های اجتماعی 

۷- مهارت های نوجوان برای حل مسأله

۸- مهارت های نوجوان  برای کنترل خشم

۹ – توانایی کودک در اداره کردن مسائل تحصیلی اش

۱۰ – احساس خوب بودن و سطح اعتماد به نفس

باید تأکید کنیم که روش های مطرح شده در این مقاله برای مشکلات خفیف تا متوسط رفتاری نوجوان است در مواردی که اختلالات رفتاری شدید باشد مشاوره با متخصص ضروری است و می توانید همراه فرزندتان در جلسات مشاوره خانواده در شمال تهران شرکت کنید.

پرسش نامه بررسی مشکلات رفتاری نوجوان

این پرسش نامه شامل یک صد پرسش است که افکار و رفتار والدین ،خانواده و نوجوان را در ده زمینه مورد تحلیل قرار می دهد.

 پدر و مادر هر دو می توانند به این سؤالات پاسخ دهند. هنگامی که هر دو با هم به آن پاسخ می دهند می توانند در مورد هر سؤال با هم بحث کنند و با تبادل نظر به آن پاسخ دهند. این پرسش ها جواب درست و غلط ندارد. آزمودنی می تواند در پاسخ هر پرسش عددی بین ۱ تا ۵ را انتخاب کند که این اعداد مخالفت یا موافقت او را با پرسش نشان می دهد.

معنای اعداد ۱ تا ۵ به شرح زیر است:

کاملا مخالفم(۱)

مخالفم(۲)

نظری ندارم(۳)

موافقم(۴)

کاملا موافقم(۵)

الف ـ فشار های روانی (استرس) والدین

۱ – احساس می کنم در مسئولیت هایم غوطه ور هستم.

۲ – احساس می کنم افسرده و غمگینم.

۳- جسما سالم نیستم.

۴ – این طور به نظر می رسد که نمی توانم از خودم مراقبت کنم.

۵- اغلب از مواد مخدر و الکل استفاده می کنم.

۶ – اخیراً حوادث استرس آمیز در زندگی ام داشته ام (مانند از دست دادن شغل، مرگ اطرافیان، طلاق و غیره)

۷- همسرم برای من وقتی ندارد و با من حرف نمی زند.

۸ – آموزش انضباط به کودکم بسیار مشکل است.

۹ – من و همسرم در زمینه های مختلف تربیتی با هم موافق نیستیم.

۱۰ – احساس می کنم هیچ پشتیبانی ندارم و تنها هستم.

ب ـ افکار والدین

11 – اغلب فکر می کنم نوجوانم بد اخلاق و پر توقع است.

۱۲- اغلب فکر می کنم فرزندم عمداً مرتکب اشتباه می شود

۱۳ – اغلب فکر کنم فرزندم عامل مشکلات خانوادگی است.

 ۱۴- اغلب فکر می کنم اگر مادر بدی نبودم بچه من بهتر تربیت می شد.

 ۱۵ – اغلب فکر می کنم که این تقصیر همسرم (زن یا شوهر) است که فرزندمان این گونه است.

۱۶ – اغلب فکر می کنم فرزندم بالاخره تنها و بی پناه خواهد شد و احتمالاً وقتی بزرگ شود، فردی بی مسئولیت و خرابکار بار خواهد آمد و با مشکلات زیادی  در مدرسه رو به رو خواهد شد.

 ۱۷ – اغلب فکر می کنم که فرزندم باید شبیه سایر بچه ها رفتار کند و نباید من به او بگویم که چگونه باید رفتار کند.

 ۱۸ – اغلب فکر می کنم که خانواده من وضع آشفته ای دارد.

 ۱۹ – اغلب فکر می کنم که مأیوس شده ام و هیچ کاری بیشتر از این برای فرزندم نمی توانم بکنم.

۲۰ – اغلب فکر می کنم هیچ کنترلی بر نوجوانم ندارم، برای هر چیزی تلاش می کنم اما هیچ چیز درست نمی شود.

ج – توجه والدین به رفتار های مثبت نوجوان  و تشویق آن ها 

۲۱- به رفتار مثبت فرزندم توجه نمی کنم.

 ۲۲ – فرزندم را تا آن جایی که می توانم تشویق و تمجید نمی کنم.

 ۲۳ – با فرزندم اکثر اوقات ارتباط منفی دارم تا مثبت.

 ۲۴- بیشتر به اعمال منفی فرزندم توجه می کنم تا مثبت. 

۲۵ – همیشه سرم شلوغ است و وقت کمی را با فرزندم می گذرانم

 ۲۶- وقتی که با فرزندم هستم معمولا کار های دیگر هم انجام می دهم (مثلاً خرید، تمیز کردن منزل،…) و به طور واقعی توجه ام به او نیست.

۲۷- خودم را با فعالیت های فرزندم درگیر نمی کنم ( مدرسه، ورزش و …) 

 ۲۸ – من و فرزندم به ندرت با یک دیگر گفتگو می کنیم.

 ۲۹ – من و فرزندم رابطه عاطفی نزدیکی نداریم.

۳۰- برای آن که ساعتی خوش را با فرزندم بگذرانم باید به خودم فشار زیادی وارد کنم.

د ـ تعاملات خانواده

۳۱- ما به ندرت از مشکلات ارتباطی خودمان آگاه می شویم.

۳۲- ما مسائل خودمان را به صورت منفی بیان می کنیم (مثلاً سرزنش، مجادله و مقصر جلوه دادن هم دیگر)

 ۳۳- ما شنونده خوبی برای هم دیگر نیستیم ( مثلاً تماس چشمی ضعیف وقتی که صحبت می کند ما به چیز دیگری فکر می کنیم ) 

۳۴- ما اغلب از پیام های دو پهلو و کنایه آمیز در ارتباط هایمان استفاده می کنیم.

۳۵- ما در شناسایی و تعیین مسائل خانواده دچار مشکل هستیم.

 ۳۶- در خانواده ما همیشه برای حل مسائل از راه حل های قبلی استفاده می کنیم و به راه های جدید فکر نمی کنیم.

 ۳۷- ما نمی توانیم از قبل بیندیشیم که این راه حل به درد مشکل ما می خورد یا نه.

۳۸- ما ممکن است راه حل خوبی پیدا کنیم ولی معمولاً نمی توانیم آن را اجرا کنیم.

۳۹- ما معمولاً از خشم و تضادی که بین ما وجود دارد آگاه نیستیم.

۴۰- ما به ندرت می توانیم خشم و تعارض خودمان را کنترل کنیم و از کنترل خارج می شویم.

ه ـ آموزش انضباط به نوجوان 

۴۱ – به فرزندم اجازه می دهم که راه خودش را برود چون او بچه شرور و لجبازی است.

۴۲ – این برایم راحت تر است که کار ها را خودم انجام بدهم تا از فرزندانم درخواست کنم.

۴۳ – من بچه ام را برای انجام هر کاری با فریاد و تهدید می ترسانم.

۴۴ – من و فرزندم بر سر قدرت درگیری داریم.

۴۵ – من و همسرم برای تربیت بچه ها توافق نداریم.

۴۶ – من در تربیت فرزندم پافشاری و پیگیری لازم را ندارم.

۴۷ – وقتی فرزندم به طور منفی عمل می کند من هم با او هماهنگ می شوم و منفی عمل می کنم.

۴۸ – اغلب اوقات نمی دانم نوجوانم کجاست و چه می کند.

۴۹ – ما قوانین روشن و واضحی در منزل نداریم.

۵۰- هیچ زمان خاصی برای خواب، انجام تکالیف و ساعت خروج از منزل وجود ندارد.

و – مهارت های اجتماعی

۵۱- فرزندم تماس چشمی مناسب با سایر بچه ها برقرار نمی کند. 

۵۲- فرزندم در بیان احساساتش مشکل دارد.

۵۳- فرزندم با سایر بچه ها همکاری و شراکت ندارد.

 ۵۴- فرزندم نمی داند چگونه با سایر بچه ها به خوبی همکاری کند.

 ۵۵- فرزندم نمی داند چطور با سایر بچه ها آغاز به صحبت کند. 

۵۶ – فرزندم نسبت به سایر بچه ها منفعل است. 

۵۷- فرزندم نسبت به سایر بچه ها مهاجم و خشمگین است.

۵۸ – فرزندم نمی تواند از سایر بچه ها چیزی بخواهد. 

۵۹- فرزندم نمی تواند به حرف سایر بچه ها گوش دهد. 

۶۰- فرزندم سایر بچه ها را نادیده می گیرد.

ز – مهارت های حل مسأله (مسأله گشایی)

۶۱ – فرزندم نمی تواند در مورد آنچه که انجام می دهد فکر کند.

 ۶۲ – فرزندم مرتب به دردسر می افتد چون به عواقب اعمال خود آگاه نیست.

 ۶۳ – فرزندم با هدف کاری را انجام نمی دهد.

۶۴ – فرزندم به نظر می رسد وقتی مشکلی دارد از آن غافل و نا آگاه است.

۶۵ – فرزندم برای حل هر مشکلی همان راه حل قبلی را انجام می دهد بدون آن که مشکل حل شود.

۶۶ – فرزندم برای حل مشکلاتش برنامه مشخصی ندارد. 

۶۷ – فرزندم وقتی مشکل اجتماعی دارد از آن آگاه نیست.

۶۸ – فرزندم از تأثیرش بر دیگران غافل است.

 ۶۹- فرزندم برای رفع مشکلات فردی، برنامه ریزی و طرح خوبی ندارد.

۷۰- فرزندم از راه حل های خشونت آمیز برای حل عدم توافق با دیگران استفاده می کند.

ح – مهارت کنترل خشم

۷۱ – فرزندم مشکل عصبی بودن دارد.

۷۲- فرزندم به آسانی دچار آشفتگی می شود.

۷۳ – فرزندم وقتی عصبانی می شود از وضعیت خود آگاه نیست.

۷۴- فرزندم به دیگران یا اموالشان آسیب وارد می کند.

۷۵ – فرزندم نسبت به دیگران خشن است.

۷۶- فرزندم به راحتی و به آسانی دچار ناکامی می شود.

۷۷ – فرزندم خشمش  غیر قابل کنترل است.

۷۸ – فرزندم تحریک پذیر و دمدمی مزاج است.

۷۹ – من زیاد نسبت به  فرزندم خشمگین می شوم

۸۰- من عصبی هستم .

ط – توانایی نوجوان  در اداره کردن مسائل تحصیلی 

۸۱- فرزندم قادر نیست تکالیف مدرسه اش را سازمان دهی کند.

۸۲- فرزندم زمان بندی مفیدی برای کارهایش ندارد.

 ۸۳ – فرزندم اغلب نمی داند تکالیف منزل چیست تا انجامش دهد.

۸۴ – فرزندم اغلب تکالیف مدرسه اش را انجام نمی دهد. 

۸۵- فرزندم اغلب تکالیف منزلش را دیر انجام می دهد. 

۸۶- فرزندم مهارت های مطالعه و خواندنش ضعیف است.

 ۸۷- فرزندم زمان و مکان خاصی برای انجام تکالیف در خانه ندارد.

 ۸۸ – در مسائل مدرسه فرزندم دخالتی ندارم.

۸۹- با معلم فرزندم ارتباطی ندارم.

۹۰- در فعالیت های فوق برنامه فرزندم دخالتی ندارم.

ی – سطح اعتماد به نفس و احساس خوب بودن نوجوان

 ۹۱- فرزندم از تجارب هیجانی خودش آگاه نیست.

۹۲ – فرزندم احساسات خودش را انکار می کند.

۹۳ – فرزندم احساسات خودش را خوب بیان نمی کند.

۹۴ – فرزندم هیچ چیز در مورد مشکلاتش بیان نمی کند.

۹۵ – فرزندم افکار منفی دارد.

۹۶ – فرزندم خودش را دوست ندارد.

۹۷ – فرزندم مسائل را بد و ترسناک می بیند.

۹۸- فرزندم به مسائل منفی توجه می کند و مسائل مثبت را نادیده می گیرد.

 ۹۹ – فرزندم خودش را برای بسیاری از مسائل سرزنش می کند.

۱۰۰ – فرزندم خودش را دست کم می گیرد و در مورد خودش صفات منفی به کار می برد.

حالا با توجه به نمرات به دست آمده مهم ترین مشکلات خود را در ۱۰ زمینه به ترتیب از ۱ تا ۱۰ ردیف کنید، اکنون با این نگاه جدید بهتر است ابتدا مشکلات ناشی از والدین و خانواده ( البته اگر این مشکلات وجود دارد) را بررسی کنید و بعد مشکلات فرزندتان را دو مرتبه برشمارید.

 اکنون می دانید که چه زمینه هایی مورد تأکید هستند. هر بخش را بخوانید و بعد به سراغ بخش دیگر بروید و در هر زمینه تلاش خود را انجام دهید. در واقع مشکلات فرزند شما مثل یک کوه یخ است که رفتار های ناهنجار فرزندتان قسمت قابل رؤیت آن است، ولی قسمت نا پیدا و عمده آن شامل چیز های دیگری است که با این پرسش نامه از آن ها مطلع می شوید. برای برطرف کردن مشکلات رفتاری نوجوانتان این مسائل نیز باید حل شوند.