دکتر ترانه موذنی

دکتر ترانه موذنی

متخصص در روان شناسی، طرحواره درمانی و آموزش مهارت های زندگی

تلفن تماس: 09011898408

داروهای ضد افسردگی

داروهای ضد افسردگی

اگر امکان خواندن این مقاله را ندارید می توانید به فایل صوتی زیر گوش کنید.

پیرو مقاله قبلی که به نقش موثر عوامل زیستی و ژنتیک در اختلال خلقی اشاره کردیم باید انتظار داشته باشیم که روش های درمان تنی و دارویی بسیار موثر باشند. البته دارو به تنهایی محدودیت‌هایی دارد و در برخی موارد به اندازه روان درمانی یا ترکیب این دو به تنهایی موثر واقع نمی‌شود. اکثر مطالعات حاکی از آن است که ترکیب روان درمانی و دارو درمانی موثر ترین درمان برای اختلال افسردگی اساسی هستند. هدف از دارو درمانی رفع علائم است و نه صرفاً کاهش علائم. استفاده از داروهای ضد افسردگی احتمال بهبود بیمار افسرده را ظرف یک ماه آینده تقریباً دو برابر می کند و ظهور اثرات درمانی چشمگیر تمام دارو های ضد افسردگی موجود ۳ تا ۴ هفته طول می کشد.

اگرچه تثبیت کننده‌های خلق به خصوص لیتیوم می‌تواند شما را از افسردگی خارج کنند، ولی همچنان  شما به یک داروی ضد افسردگی خاصی برای درمان افسردگی نیازمند باشید. بنابراین اگر این داروها به تنهایی تجویز شوند منجر به مشکلات عمده‌ای نظیر برگشت به دوره مانیا یا هیپومانیا می‌شوند. در اختلال دوقطبی ضد افسردگی ها همراه با تثبیت کننده های خلق به منظور جلوگیری از خطا تجویز می‌شوند. معمولاً چند هفته طول می‌کشد تا اثرات ضد افسردگی ها به طور کامل ظاهر شود.

با این حال اگر شما بعد از مصرف دارو احساس بهتر بودن نمی کنید دلسرد نشوید. اگرچه اولین دارو برای اکثر بیماران مفید خواهد بود ولی آزمایش دو یا سه داروی ضد افسردگی قبل از یافتن یک داروی موثر شایع است‌ زمانی که طول می‌کشد تا ضد افسردگی اثر کند پزشک شما ممکن است یک داروی آرامبخش برای کمک به خواب و کاهش اضطراب و بی قراری برای شما تجویز کند. بعد از بهبودی شما از افسردگی پزشکتان به شما کمک خواهد کرد که به قطع تدریجی اقدام شود. انواع زیادی از ضد افسردگی ها با مکانیسم های شیمیایی مختلف در دسترس می باشند که همه آنها می توانند موثر باشند ولی بیشتر متخصصین ترجیح می دهند به عنوان انتخاب اول یکی از دو نوع زیر را در اختلال دوقطبی همراه با افسردگی خواهد بود به کار برند.
 ۱) بوپروپیون
۲)  مهارکننده های انتخابی جذب مجدد سروتونین
 اگر این دو گروه موثر نبود و منجر به عوارض جانبی ناراحت کننده ای  شد سایر انتخاب ها عبارتند از میرتازاپین و بازدارنده‌های مائو.
این گروه دارویی در صورتی که سایر داروها کمک نکرده باشند می‌تواند موثر واقع شود. البته نیاز است که شما رژیم غذایی خاصی را به منظور جلوگیری از عوارض جانبی رعایت کنید.

مقدمه ای بر داروشناسی روانی: 

چگونگی فعل و انفعال دارو ها با مغز و بدن

داروشناسی علمی است که در مورد چگونگی تأثیر گذاری دارو ها بر بدن بحث می کند. داروشناسی روانی زیر مجموعه ای از داروشناسی است که در مورد اثر بخشی دارو ها خصوصا بر مغز و رفتار به مطالعه می پردازد. برای فهم عملکرد ها، کاربرد های رفتاری، درمانی و سوء مصرف دارو های موثر بر روان باید از چگونگی پاسخ های بدن به مصرف یک دارو آگاه باشیم. چنین آگاهی در برگیرنده اصول ابتدایی جذب، توزیع، سوخت و ساز و دفع دارو (که در مجموع فارماکوکنتیک خوانده می شود) و هم چنین فعل و انفعال دارو با گیرنده های اختصاصی است (حوزه ای از مطالعات که فار کو دینامیک نامیده می شود).

 فارماکوکینتیک یعنی حرکت مولکول های دارو در بدن. در واقع از زمانی که یک دارو  وارد معده می شود (در صورت مصرف دهانی) چگونه وارد جریان خون می شود؟ زمانی که وارد جریان خون شد به چه صورت در سرتاسر بدن توزیع می گردد؟ آیا توزیع آن یکنواخت است؟ اثرات توزیع دارو در بدن چگونه ظاهر می شود و در نهایت دارو به چه صورت دفع شده و اثر آن در با زمان از بین می رود؟

فارماکودینامیک یعنی تعامل بین دارو و گیرنده هایی که دارو که  به آن ها متصل می شود و هم چنین چگونگی نتیجه این اتصال را در تغییر و تبدیل عملکرد سلول و رفتار مورد بررسی قرار می دهد. گیرنده ها در این قسمت به دو صورت ساختاری و عملکردی توضیح داده شده اند و این که چگونه دارو ها می توانند ساختار و عملکرد گیرنده ها را تغییر دهند مورد بحث قرار گرفته است. در نهایت روش هایی که زمینه ساز تاثیرات درمانی و عوارض جانبی دارو ها هستند که در این نمودار  به تصویر کشیده شده اند.

داروهای ضد افسردگی

شوک درمانی

 اگرچه ECT  مقدار زیادی تبلیغات غیر منصفانه داشته است می تواند یک نجات دهنده زندگی برای  درمان  افسردگی سایکوتیک باشد. همچنین اگر شما شدیدا بد حال بودید و نتوانید منتظر بروز تأثیرات داروها بشوید یا چندین تجربه ناموفق از مصرف داروهای ضد افسردگی دارید ، ممکن است ECT  مفید و مورد نیاز باشد.
به خاطر داشته باشید که شوک درمانی مانند سایر درمان‌ها،  عوارض جانبی بالقوه ای دارد.  اگرچه معمولا یک اختلال حافظه کوتاه مدت رخ می‌دهد بیشتر بیماران تحت درمان با ECT  احساس می‌کنند که مزایای آن بسیار بیشتر از جنبه های رنج آور و  طولانی مدت افسردگی شدید است.

دلایل اثر نداشتن داروهای ضد افسردگی

انتخاب داروی ضد افسردگی مناسب توسط درمانگر بر اساس عوارض داروی تجویزی نسبت به وضعیت جسمانی بیمار، مزاج و سبک زندگی،سیر مزمن یا عود کردن بیماری ، سابقه خانوادگی بیمار، پاسخ به درمان، شدت علائم، بیماری‌های طبی عمومی یا سایر اختلالات روانپزشکی دارد و تلاش بر آن است که کمترین تداخل را داشته باشد. شایع ترین اشتباه که باعث می شود مصرف یک داروی ضد افسردگی با شکست مواجه شود مصرف دارو به مقدار ناکافی و به مدت ناکافی است حتماً باید دارو حداقل چهار یا پنج هفته مصرف شود تا بتوان امتحان آن را ناموفق دانست مگر آنکه زودتر عوارضی پیدا شود. مصرف داروی ضد افسردگی را حداقل باید به مدت ۶ ماه ادامه داد.

رایج ترین داروهای ضد افسردگی

  • داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
  • چهار حلقه ای
  • بازدارنده‌های مونوآمین اکسیداز
  • بازدارنده های بازجذب مجدد سروتونین
  • بازدارنده های باز جذب مجدد گزینش سروتونین و نوراپی نفرین
  • داروهای ضد افسردگی متفرقه

 

داروهای سه حلقه ای

اگرچه داروهای گروه ( CTA ) در درمان همه انواع افسردگی موثر هستند اما استفاده از آنها به دلیل وجود داروهای دیگر با کارایی درمان مشابه عوارض کمتر و خطرات کمتر در صورت مصرف در دوزهای بالا کاهش پیدا کرده است . همه داروهای سه حلقه ای با مهار بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین باعث تقویت اثر این دو ترنسمیتر می‌شوند‌.

داروهای سه حلقه ای (Tricyclic Antidepressants) :

  • امی پرامین ( Imipramine)
  • کلومی پامین ( Clomipramine)
  • آمی تریپتیلین ( Amitriptyline)
  • داکسی پین ( Doxipine)
  • دزیپرامین( Desipramine)
  • نورتریپتیلین ( Nortriptyline)
  • تریمی پرامین (Trimipramine)
  • داروهای چهار حلقه ای
  • آموکساپین ( Amoxapin )
  • ماپروتیلین( Maprotilin)

داروهای سه حلقه ای از جمله قدیمی ترین داروهای ضد افسردگی و در عین حال خطرناک ترین گروه دارویی درمان افسردگی محسوب می شوند .
در تسکین افسردگی افرادی که به تعدادی از نشانه های زیستی مانند اختلال در الگوی اشتها و اختلال در الگوی خواب مبتلا هستند بسیار موثر است .

عوارض جانبی دارو های سه حلقه ای

عمده داروهای سه حلقه ای عوارض آنتی کولینرژیک است .به دلیل اثر روی گیرنده‌های هیستامینی می توانند افزایش وزن شدید به وجود بیاورند و خواب‌آور باشند. با اثری که بر روی گیرنده های آلفا داشته‌اند باعث کاهش فشار خون وضعیتی در فرد میشوند.

داروهای بازجذب سروتونین SSRI (selective serotonin reuptake inhibitions)

این داروها نسبت به سایر داروهای ضد افسردگی عوارض جانبی کمتری دارند و مسمومیت با این داروها برای بیمار خطر کمتری ایجاد می کند اندیکاسیون اصلی جوابدهی این داروها در مورد اختلال افسردگی اساسی خواهد بود و در صورت عدم پاسخ دهی درمان از همین گروه یک داروی دیگری تجویز خواهد شد .
در مواردی اثرات ضد اضطرابی نیز دارند. در درمان انواع وسواس نیز به کار میروند . معروف ترین داروهایی که در این گروه قرار میگیرند عبارت است از:

  • فلوکستین ( Flouxetine)
  • فلوواکسامین ( Fluvaxamine)
  • سیتالوپرام ( Citalopram )
  • اس سیتالوپرام ( Es Citalopram)
  • سرترالین ( Sertraline)
  • پروکستین ( Paroxetine)

عوارض جانبی داروهای SSRI

دارو های ضد افسردگی

قطع ناگهانی این داروها می تواند به سندروم محرومیت از دارو منجر شود. اگرچه این داروها باعث کاهش علائم اضطراب در افراد می‌شود . اما تعداد کمی از بیماران در ابتدای درمان با این داروها دچار افزایش اضطراب و آشفتگی می‌شوند.
عوارض گوارشی، عوارض جنسی( تاخیر در اوج لذت جنسی انزال و ارگاسم )، سندروم پای بیقرار و پرش عضلات از جمله عوارض داروهای SSRI هستند .
بر خلاف داروهای نامبرده پاروکستین می تواند باعث بروز عوارض آنتی کولینرژیک مانند یبوست، احتباس ادرار، خشکی دهان و تاری دید شود .این گروه از داروها باعث دیر به خواب رفتن و کاهش مدت زمان خواب می شوند که این امر باعث افزایش احساس خواب آلودگی و خستگی صبحگاهی در فرد می‌گردد .
فلوکستین بیشترین اثر فعال کنندگی را در بین این گروه داروها دارد و در بیمارانی که دچار کاهش انرژی هستند می تواند انتخاب مناسبی باشد. اما در مورد بیمارانی که بی قراری و عدم تمرکز دارند و کسانی که دچار مشکل در به خواب رفتن هستند باعث بدتر شدن علائم خواهد شد. به همین دلیل معمولا بهترین زمان مصرف فلوکستین صبح ها بعد از صبحانه میباشد .
سرترالین، سیتالوپرام و اس سیتالوپرام هم باعث بی خوابی می شوند اما شدت بروز این عوارض کمتر از فلوکستین است .
فلووکسامین بیشتر از سایر داروهای این دسته باعث خواب آلودگی میشود . عوارض اکستراپیرامیدال( EPS) این دارو شامل بی قراری و علائم شبه پارکینسون است. عوارض جنسی آن شامل تاخیر در انزال و ارگاسم خواهد بود .
تاخیر در رسیدن به حداکثر لذت جنسی شایع ترین عارضه ناشی از SSRI است دندان قروچه نیز پس از مصرف این داروها دیده می‌شود که باعث آسیب به دندان می شود.

دارو های (Serotonin/ Norepinephrine Reuptake inhibitors) SNRI

در این گروه فعلاً دو دارو ساخته شده است:

  • ونلافاکسین ( Venlafaxine)
  • دولوکستین ( Doluxetine)

ونلافاکسین در دوزهای کم مهارکننده بازجذب سروتونین و در دوزهای زیاد مهار کننده بازجذب نوراپی نفرین است ولی دولوکستین در هر دوزی مهار کند مهارکننده بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین است.
اندیکاسیون اصلی این گروه دارویی در مورد افسردگی است. ولی در مواردی برای درمان اضطراب نیز به کار میرود و حتی می تواند از داروی تخصصی بوسپیرون هم در درمان اضطراب موثرتر باشد.
برای رفع علائم خستگی، بی خوابی،ضعف تمرکز، بی حسی عضلانی در اضطراب فراگیر موثر است. در مواردی که قطع ناگهانی صورت میگیرد می‌تواند به بروز سندروم محرومیت از دارو منجر شود . عوارض جانبی آن بیشتر از گروه قبلی است چون دو ترنسمیتر حیاتی بدن ( سروتونین و نوراپی نفرین) را درگیر میکند.

عوارض جانبی دارو های SNRI

عوارض جانبی این دسته از داروها وابسته به دوز است. عوارضی شامل تهوع ، اختلال گوارشی ،اختلال جنسی، اختلال در خواب بیمار گزارش شده است. در دوره درمان با این دارو فشار خون بیمار باید به طور دوره‌ای اندازه‌گیری شود و اگر فشارخون مدام بالا باشد نیاز به کاهش دوز دارو و حتی در مواردی قطع دارو خواهد بود. عمده ترین عوارض گزارش شده با دولوکستین شامل تهوع ،خشکی دهان یبوست، کاهش اشتها، بی خوابی و تعریق است.

داروهای مهارکننده مونوآمین اکسیداز (Monoamine Oxidase inhibitors -MAOI)

دو داروی موجود در این گروه عبارت هستند از :

  • ترانیل سیپرومین(Tranylcypromine)
  • فنلزین (Phenelzine)

فنلزین اثر خواب آوری خفیف تا متوسط دارد در حالیکه ترانیل سیپرومین اثر محرک داشته ممکن است باعث بی خوابی شود مصرف همزمان این گروه دارویی با بعضی از غذاهایی که حاوی ترامین هستند افزایش شدید فشار خون میشود . کاهش میل جنسی و افزایش وزن از عوارض جانبی این داروها معرفی شده اند.

داروهای ضد افسردگی متفرقه

داروهای ضد افسردگی

گروه تری آزولو پیریدین (Triazolo pyridines)

در این گروه میتوان به ترازودون Trazodone اشاره کرد .این دارو یک خواب آور بسیار قوی هست که روی گیرنده های آلفا اثر می گذارد و به همین دلیل می‌تواند به کاهش فشارخون وضعیتی و عدم تعادل منجر شود. عارضه نادر اما جدی ترازودون، پِریاپیسم ( انقباض مداوم و دردناک آلت تناسلی که به دلیل عدم تمایل و تحریک جنسی نباشد) است. در صورت بروز این عارضه مداخله جراحی برای رفع آن ضروری است و ممکن است به عقیمی دائم در مردان منجر شود.

گروه آمینوکتون (Aminoketone)

بوپروپیون (Bupropion) دارویی که در این گروه قرار می‌گیرد. این دارو اثر قابل ملاحظه ای بربادرفته سروتونین دارد اما تنها داروی ضد افسردگی است که به طور همزمان بر بازجذب دوپامین و نوراپی نفرین اثرمیگذارد. یعنی مکانیزمی شبیه داروهای محرک مثل ریتالین و کوکائین دارد و به همین دلیل در درمان اضطراب تجویز نمی‌شود چون به نوعی محرک محسوب می‌گردد . بوپروپیون به عنوان داروی کمکی یا به تنهایی در درمان افسردگی به کار میرود. مهمترین عارضه گزارش شده در مصرف این دارو این است که احتمال بروز تشنج را افزایش می‌دهد علاوه بر آن در بیماران دچار اختلالات خوردن مانند پرخوری و بی اشتهایی عصبی منع مصرف دارند.

گروه تتراسیکلیک ها (Tetracyclic)

میرتازاپین (Mirtazapine) در درمان افسردگی عمده به کار می رود. به دلیل بلوک گیرنده های هیستامینی اثر خواب آلودگی شدید دارد. از جمله عوارض جانبی این دارو می توان به خواب آلودگی ،افزایش وزن، خشکی دهان و یبوست اشاره کرد.

4.6/5 - (41 امتیاز)

12 پاسخ

  1. سلام روز بخیر
    این داروهای ضد افسردگی اگه توسط پزشک عمومی تجویز شده باشن استفادشون مشکلی نداره؟ یا حتما باید اول به یک روانشناس مراجعه کنیم و ایشون افسردگی رو تشخیص بدن؟
    مادر من حدودا چند ماهه ک داروهای ضد افسردگی رو ک پزشک عمومی براشون تجویز کرده مصرف میکنن میخواستم بدونم خطری واسش نداره؟

    1. دوست عزیز
      در شرایطی که نوعی افسردگی موقعیتی وجود داره و پزشک عمومی به نوعی پزشک خانواده به حساب میاید مورد خاصی ندارد اگر تجویز توسط ایشان صورت بگیرد ولی اگر شرایط پیچیده تر از وضعیت فعلی باشد حتما تجویز دارو باید توسط متخصصان مربوطه صورت بگیرد.

  2. سلام میخواستم بدونم خانومایی ک داروهای ضد افسردگی مصرف میکنن اگه بخوان باردار بشن قبلش باید مصرف داروها رو قطع کنن یا مصرفش مشکل نداره؟ و اگه مصرفش ضرر داره تو دوران بارداری چه چیزی رو جایگزین این داروها کنن و چطور افسردگیشون رو کنترل کنن؟

    1. دوست عزیز برای مشورت در مورد چگونگی مصرف دارو قبل از بارداری و در دوران بارداری حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. اگر زمینه افسردگی داشته باشید و تحت نظر پزشک نباشید متاسفانه افسردگی بعد از زایمان اجتناب ناپذیر خواهد بود.

  3. سلام وقت بخیر خواهر من مهاجرت کرده و بعد از مهاجرت افسردگی شدید گرفته و با گذر زمان هم مشکلش حل نشده و میخواد درمانش روشروع کنه‌. میخواستم بدونم اگه بخواد با شما در ارتباط باشه با مشاوره انلاین این کار امکان پذیره و درمان میشه یا بهتره ک همونجا حضوری بره مشاوره؟

  4. سلام
    امکانش هست افسردگی افراد بدون دارو و فقط با جلسات مشاوره کاملا برطرف بشه؟ من دچار افسردگی هستم و به دو تا دکتر روانشناس مراجعه کردم و هر دو واسم قرص تجویز کردن اما من نمیخوام دارو مصرف کنم. لطفا کمکم کنید

    1. دارو به اثربخشی جلسات روان درمانی کمک می‌کنه و باعث میشه جلساتی که با مشاور و یا روانشناس دارید موثر واقع بشه اگر برای شما دارو تجویز شده البته از طرف دکتر روانپزشک بهتر است که مصرف کنید.

  5. سلام، من بخاطر یاداوری مسائل گذشته و سرزنش کردن خودم و پشیمونی از تصمیماتم یکساله ک افسرده شدم و زندگیم مختل شده و هیچ کاری نمیتونم انجام بدم و خانوادمم خیلی اذیت میشن و فعلا هزینه درمان ندارم ک به روانشناس مراجعه کنم… خودم میتونم این داروهارو بگیرم و استفاده کنم؟

    1. بهتر است که حتما با پزشک در این زمینه مشورت کنید و از مصرف خودسرانه دارو پرهیز کنید. در مراکز دولتی و درمانگاه های دولتی میتونید از خدمات درمانی ارزون که دردسترس هستند استفاده کنید .

    1. ماپروتیلین یکی از داروهای ضد افسردگی است که خاصیت ضد اضطرابی هم دارد و برای تسکین دردهای مزمن عصبی هم استفاده می شود. این دارو مهارکننده باز جذب سروتونین و نوراپی نفرین است که به دلیل خواب آور بودن ترجیحا باید شب ها مصرف شود و مصرف فلوکستین در ابتدای روز و بعد از صبحانه پیشنهاد می شود.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نوبت آنلاین
نوبت تلفنی
نوبت حضوری