نقش روانشناس ایرانی در کانادا در کاهش طلاق زوج‌های مهاجر: بررسی دگرگونی ساختار خانواده پس از مهاجرت

مهاجرت، صرفاً انتقال از کشوری به کشور دیگر نیست؛ بلکه تجربه‌ای پیچیده، چندلایه و عمیقاً روان‌شناختی است که تمام ابعاد زندگی فرد، از هویت گرفته تا روابط خانوادگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای بسیاری از مهاجران ایرانی، سال‌های ابتدایی سکونت در کشوری همچون کانادا، نه‌تنها با چالش‌های اقتصادی و فرهنگی همراه است، بلکه اغلب باعث تزلزل در ساختار خانواده و به‌ویژه روابط زناشویی می‌شود. یکی از پدیده‌های قابل‌توجه، افزایش نرخ طلاق در میان زوج‌های ایرانی‌ست که به تازگی به کانادا مهاجرت کرده‌اند.

در این زمینه، مراجعه به یک دکتر روانشناس ایرانی در کانادا که با زبان و فرهنگ ایرانی آشنا باشد، می‌تواند نقش کلیدی در شناسایی علل این پدیده و مداخله‌ی اثربخش ایفا کند. به‌ویژه در کلان‌شهرهایی نظیر ونکوور، حضور روانشناس ایرانی در ونکوور که به‌صورت تخصصی در زمینه خانواده، مهاجرت و دگرگونی‌های فرهنگی آموزش دیده باشد، یک ضرورت محسوب می‌شود.

در نظریه‌های روان‌شناسی سیستم‌ها (Systems Theory)، خانواده به‌عنوان یک کل پویا و یکپارچه تعریف می‌شود. هرگونه تغییر عمده در محیط پیرامونی می‌تواند موجب برهم‌خوردن توازن داخلی این سیستم شود. مهاجرت، یکی از بارزترین نمونه‌های چنین تغییراتی است. محیط فرهنگی جدید، الزامات اقتصادی متفاوت، نبود شبکه‌های حمایتی و تضادهای هویتی، همگی عواملی‌اند که ساختار عاطفی، ارتباطی و جنسی خانواده را تحت فشار قرار می‌دهند.

از دیدگاه بالینی، روانشناسانی که در حوزه روان‌درمانی مهاجران فعالیت می‌کنند، تأکید می‌کنند که مرحله‌ی پس از مهاجرت را باید به‌عنوان «دوره‌ی تطابق فرهنگی» (Cultural Adjustment) در نظر گرفت که در صورت مدیریت‌نشدن، ممکن است منجر به بحران‌هایی جدی از جمله طلاق شود.

یکی از متداول‌ترین عوامل بروز اختلاف، تغییر در نقش‌های سنتی زن و مرد پس از مهاجرت است. در بافت سنتی فرهنگ ایرانی، نقش‌ها به‌صورت نسبتاً ثابت و مشخص تعریف می‌شوند. اما در جامعه کانادایی، برابری جنسیتی و مشارکت برابر در امور مالی، تربیتی و شغلی، الگوی غالب است. این تفاوت بنیادی گاه باعث بروز احساس ناکامی، سردرگمی نقش و حتی تضاد ارزشی میان زوج‌ها می‌شود.

دکتر ترانه موذنی، مشاور بالینی با گواهی RCC و CCC و مدیر کلینیک آب ویژن در بریتیش کلمبیا، در جلسات زوج‌درمانی خود به بررسی دقیق این تغییرات پرداخته و با استفاده از الگوهای علمی مانند «درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد» (ACT) یا «رویکرد بین‌فرهنگی»، به زوج‌ها کمک می‌کند تا درکی دوباره از نقش‌های خود به‌دست آورند و الگوی ارتباطی جدیدی را پایه‌گذاری کنند.

در فرهنگ ایرانی، خانواده گسترده (extended family) همواره نقشی حیاتی در حمایت روانی از زوج‌ها ایفا می‌کرده است. اما مهاجرت، بسیاری از این منابع حمایتی را از میان می‌برد و زوج‌ها را در برابر فشارهای زندگی، تنها و آسیب‌پذیر باقی می‌گذارد. نبود افرادی برای تخلیه هیجانی، کاهش تعاملات اجتماعی و انزوای مهاجرتی، منجر به تضعیف قدرت سازگاری در برابر تنش‌ها می‌شود.

در این زمینه، وجود مراکز درمانی با رویکرد فرهنگی‌محور مانند کلینیک آب ویژن که خدمات تخصصی به مهاجران فارسی‌زبان در کانادا ارائه می‌دهد، می‌تواند نقش جبرانی و پیشگیرانه ایفا کند.

کاهش سطح معیشتی، تغییر در پایگاه اجتماعی، و اضطراب مرتبط با اشتغال، به‌شدت بر روابط زناشویی تأثیر می‌گذارد. مهاجرانی که پیش‌تر در ایران موقعیت اقتصادی تثبیت‌شده‌ای داشتند، ممکن است در سال‌های اول مهاجرت مجبور به انجام مشاغلی شوند که با تخصص یا جایگاه اجتماعی آن‌ها همخوانی ندارد. این شکاف میان هویت پیشین و وضعیت فعلی، خود عاملی برای کاهش رضایت از زندگی و افزایش بروز تعارض‌های زناشویی است.

بسیاری از مفاهیم عاطفی و روان‌شناختی تنها از طریق زبان مادری قابل بیان هستند. پیچیدگی‌هایی نظیر شرم، هویت، غرور یا تعلق فرهنگی در زبان انگلیسی ممکن است معنای کامل خود را از دست بدهند. در نتیجه، درمان با روان‌شناسی که تنها زبان مشترک دارد، اما فاقد زمینه فرهنگی است، معمولاً به نتیجه‌ای کامل نمی‌انجامد.

در این شرایط، مراجعه به یک روانشناس فارسی زبان در کانادا نه‌تنها باعث افزایش اعتماد و امنیت در جلسات درمان می‌شود، بلکه امکان تحلیل دقیق‌تری از تعاملات زوجی، نقش‌های سنتی و تطابق‌های فرهنگی را فراهم می‌کند. برای مثال، دکتر ترانه موذنی در جلسات خود از تکنیک‌های روان‌درمانی بین‌فرهنگی بهره می‌گیرد تا مفهوم «حفظ هویت فرهنگی در مهاجرت» را در مسیر درمان حفظ کند.

بر اساس پژوهش‌های انجام‌شده در حوزه روان‌درمانی مهاجران، ترکیب رویکردهای زیر بیشترین اثربخشی را در درمان مشکلات زناشویی دارد:

•رویکرد سیستمی: تحلیل روابط در بستر خانواده و نقش‌های در حال تغییر

•درمان مبتنی بر ذهن‌آگاهی (Mindfulness-Based Therapy): افزایش حضور ذهنی و کاهش واکنش‌پذیری هیجانی

•درمان متمرکز بر هیجان (Emotion-Focused Therapy): بازسازی دلبستگی‌های عاطفی آسیب‌دیده

•درمان راه‌حل‌محور (Solution-Focused Therapy): تمرکز بر نقاط قوت، اهداف مشترک و آینده‌نگری

در کلینیک آب ویژن، این رویکردها در قالب جلسات درمانی فردی، زوجی و گروهی طراحی شده‌اند تا مهاجران بتوانند در مسیر حفظ رابطه و سلامت روانی گام‌های مؤثری بردارند.

در سال‌های ابتدایی مهاجرت، مراجعه به یک روانشناس آگاه به مسائل فرهنگی، می‌تواند نقش پیشگیرانه و حتی نجات‌بخش ایفا کند. زوج‌ها نباید منتظر بروز بحران یا طلاق باشند تا به درمان روی آورند. روانشناس ایرانی در ونکوور می‌تواند با ارزیابی وضعیت ارتباطی، آموزش مهارت‌های ارتباطی و تنظیم هیجانی، مسیر سلامت رابطه را هموار سازد.

تجربه مهاجرت آسان نیست، اما این به معنای تنهایی در این مسیر نیست. اگر شما یا شریک زندگی‌تان با تنش‌های ناشی از مهاجرت، اختلاف در نقش‌ها یا سردی عاطفی مواجه هستید، اکنون زمان آن است که قدمی آگاهانه برای حفظ رابطه خود بردارید.

کلینیک آب ویژن با مدیریت دکتر ترانه موذنی، یکی از معدود مراکز تخصصی در بریتیش کلمبیا است که خدمات روان‌درمانی مبتنی بر شواهد را با درک عمیق فرهنگی و زبان مادری ارائه می‌دهد. ما با افتخار در کنار جامعه فارسی‌زبان کانادا هستیم تا با تخصص، همدلی و درک متقابل، همراهتان باشیم.

اگر به دنبال روانشناس فارسی زبان در کانادا یا روانشناس آنلاین در کانادا هستید، همین امروز با ما تماس بگیرید یا از طریق وب‌سایت رسمی کلینیک وقت مشاوره رزرو کنید.

مهاجرت پایان آرامش نیست؛ می‌تواند آغاز رشدی تازه باشد.