اختلال هویت جنسی

هویت جنسی حالت روانشناختی است که نمایانگر احساس فرد از مذکر یا مونث بودن خود می باشد و در حالت طبیعی با جنسیت تشریحی (آناتومیک) فرد منطبق است. کودکان معمولاً هماهنگ با تربیت جنسی خود هویت جنسی پیدا می کنند. هویت جنسی تحت تاثیر تعامل مزاج کودک، نگرش ها و ویژگی های والدین است. از نظر فرهنگی نقش های جنسی قابل قبولی وجود دارد. از پسر ها انتظار نمی‌ رود دخترانه رفتار کنند و از دختران انتظار نمی رود که پسروار بار آیند.

بازی های پسرانه مثل دزد و پلیس و بازی های دخترانه مثل عروسک بازی و خاله بازی مرسوم است. این نقش ها آموخته می شوند، هر چند برخی محققین معتقدند که برخی پسرها مزاج ظریف و حساسی دارند و برخی دخترها پرخاشگر و پر انرژی هستند که این صفات در فرهنگ امروز به صورت قالبی به ترتیب زنانه و مردانه محسوب می شوند. البته در طول چند دهه گذشته تحمل بیشتری نسبت به رفتارهای جنس مقابل در کودکان پدید آمده است.
کیفیت روابط مادر_کودک در نخستین سالهای زندگی در برقراری هویت جنسی اهمیت فوق‌ العاده‌ای دارد. در خلال این دوره مادر ها به طور طبیعی کودکان را از هویت جنسی خود آگاه کرده و سبب می شوند که آنها جنسیت خود را بپذیرند و به جنسیت خود افتخار کنند. به کودک به عنوان دختر یا پسر کوچک بها داده می شود. ولی مادر خشن، بی تفاوت و بی ارزش کننده می تواند در رشد هویت جنسی کودک اختلال ایجاد کند. برخی کودکان با این پیام مواجه می‌شوند که اگر هویت جنس مقابل را داشتند از ارزش بیشتری برخوردار بودند.

کودکان طرد شده و آزار دیده ممکن است بر اساس چنین باوری عمل کنند. مشکلات هویت جنسی همچنین ممکن است بر اثر مرگ مادر، غیبت طولانی مادر، افسردگی مادر و … شروع شود. در این حالت یک پسر بچه ممکن است از طریق همانند سازی کامل با مادر واکنش نشان دهد ولی برای جایگزینی با روش خود، تبدیل به مادر شود. نقش پدر نیز در سال‌های اولیه مهم است و حضور او به طور طبیعی به فرآیند هویت یابی کودک کمک می‌کند. بدون وجود پدر، مادر و کودک ممکن است کاملاً نزدیک بمانند. برای دختر، پدر به طور طبیعی نمونه نخستین ابژه های محبوب آینده است و برای پسر بچه، پدر الگوی همانند سازی مردانه محسوب می‌شود.

تشخیص اختلال هویت جنسی

در موارد شدید اختلال هویت جنسی کودکان، پسرها طبق ملاک های فرهنگ خود از هر دختری دخترانه تر هستند و دخترها از هر پسری مرد صفت تر هستند. در طیف اختلال هویت جنسی نمی توان مرز مشخصی بین کودکانی که تشخیص رسمی این اختلال را دریافت می‌کنند و بقیه کودکان قائل شد. بیشتر کودکان مبتلا، آشفتگی ناشی از این اختلال را انکار می کنند مگر اینکه این وضعیت آنها را در تعارض با خانواده یا همسالانشان قرار دهد.

تشخیص افتراقی در کودکان

اختلال هویت جنسی در کودکان بایستی از سایر حالات جنسی غیر معمول کودکان افتراق داده شود. دخترهای شیطان و پسروار که مبتلا به اختلال هویت جنسی نیستند لباس های کار و لباس های خنثی جنسیتی را ترجیح می دهند. در تشخیص افتراقی یکی از مواردی که بایستی مد نظر باشد، پسرهایی است که با انتظارات سنتی مردانه هماهنگی ندارند اما در عین حال همانند سازی وسیعی با جنس مقابل نیز ندارند و از پسر بودن خود ناراضی نیستند.
اختلالات هویت جنسی ممکن است با سایر اختلالات همراه باشند. هرچند برخی از این بیماران سابقه‌ای از یک روان پریشی عمده از جمله اسکیزوفرنی و اختلال عاطفی عمده دارند. وقتی در کنار تشخیص اختلال هویت جنسی تشخیص دیگری مطرح می شود باید توجه داشت آیا این تشخیص ها مجزا هستند یا خیر؟ در میان بیماران دچار اختلال هویت جنسی انواعی از اختلالات شخصیت به‌ خصوص اختلال شخصیت مرزی دیده می شود.

درمان اختلال هویت جنسی کودکان

در حال حاضر شواهد قانع کننده ای وجود ندارد که نشان دهد مداخلات روانپزشکی یا روانشناختی در کودکان دچار اختلال هویت جنسی بر روی گرایش جنسی بعدی فرد موثر است. با این حال این مداخلات ممکن است بر دگرجنس پنداری موثر باشد. دگرجنس پنداران یا بزرگسالان دچار اختلال هویت جنسی نمی توانند همچون افراد همجنس خود، با موقعیت‌های اجتماعی مدارا کنند. درمان اختلال هویت جنسی در کودکان به میزان زیادی معطوف به پرورش مهارت های اجتماعی و احساس راحتی در نقش جنسی مورد انتظار بر حسب جنسیت زیستی فرد است. هرچه که میزان درمان موفقیت آمیز باشد، احتمال بروز دگرجنس پنداری در آینده کم می شود. در مورد اختلال هویت جنسی کودکان هیچ روش درمان دارویی یا هورمونی شناسایی نشده است.

اختلال هویت جنسی نوجوانان

نوجوانانی که اختلال هویت جنسی آنها پس از دوره بلوغ ادامه می‌یابد،مشکلات درمانی منحصر به فردی دارند. یکی از مشکلات نحوه برخورد با ظهور سریع صفات جنسی ثانویه ناخواسته است. بنابراین برای کند کردن یا توقف تغییرات بلوغ منطبق با جنسیت زیستی سپس اعمال تغییرات بدنی جنس مقابل از طریق تجویز هورمون ها حوزه جدیدی از درمان پدید آمده است. نوجوانانی که اختلال هویت جنسی آنها فروکش کرده است در صورت بروز احساسات همجنس گرایی ممکن است دچار تعارض های جدیدی شوند و این ممکن است به منبع اضطراب در نوجوانان تبدیل شده و تنش ها و تعارض هایی را در خانواده به وجود آورد. والدین نیز بایستی در مورد ماهیت غیر مرضی گرایش همجنس خواهانه آگاه شوند. هدف مداخلات خانوادگی تامین ثبات خانواده و فراهم کردن محیط حمایتگر برای نوجوان است.

اختلال هویت جنسی بزرگسالان

بیماران بزرگسالی که به درمانگاه هویت جنسی مراجعه می‌کنند، معمولاً درخواست مستقیمی برای تغییر جنسیت توسط روش های جراحی و هورمونی دارند. هیچ دارویی فی‌نفسه در کاهش تمایل به تغییر جنسیت موثر نبوده است .در مواردی که ملال جنسیتی بیمار شدید و غیر قابل علاج است، تغییر جنسیت ممکن است بهترین راه حل باشد.