برقراری رابطه صمیمانه می تواند یکی از مهم ترین منابع لذت و رضایت برای فرد و در عین حال یکی از مهمترین منابع نارضایتی وی باشد. از جمله عوامل شاداب نگه داشتن عشق و صمیمیت در فضای خانواده با حفظ احترام و شأن زوجین در روابط خانوادگی امکان پذیر است.
اجرای تمرینات پیشنهادی در این مقاله به منظور حفظ احترام و جلوگیری از افتادن در سیکل معیوب ارتباط ناکارآمد و سرشار از سوبرداشت بسیار موثر خواهد بود.
بی احترامی، عدم رعایت شأن و شخصیت زوجین، حرمت شکنی می تواند منجر به تعارضات بسیار شدیدی درون روابط خانوادگی شود. یکی از مهارت های کلیدی به منظور جلوگیری از تشدید بی احترامی و ایجاد ناامنی در فضای خانواده فراگیری مهارت گوش دادن فعال است.
هنگامی که زوجین نمی توانند نظر طرف مقابل را بـه دلیل جروبحث های تکراری بفهمند و گوش کنند، روند گفتگو به بی احترامی به یکدیگر ختم می شود، شناسایی فرایندهایی که به عنوان مانع ارتباطی محسوب میشود بسیار مهم است. در جلسات مشاوره خانواده زوج درمانگر می تواند برای شناسایی این راهبرد های ناکارآمد و ارتقای احترام میان آنها با زوجین کار کند و سپس با استفاده از علامت های ابزاری و سایر موارد به شناسایی و متوقف کردن این فرایندها کمک میکند.
مهارت گوش دادن
گوش دادن واقعی به همسر کار سختی است. اغلب همسران هنگام گوش دادن یا به آسانی حواسشان پرت می شود یا به جای گوش دادن پاسخ خود را در ذهنشأن مرور می کنند. ممکن است به دلیل احتمال بروز اختلاف به صورت گزینشی گوش دهند و یا فقط به دنبال جمع آوری شواهدی برای نظرات خود باشند.
اما گوش دادن مهم ترین مهارت ارتباطی است که باعث صمیمیت می شود و آن را تداوم می بخشد. موقعی که خوب گوش می دهید همسر خود را بهتر درک می کنید، از لحاظ لحن صدا و زبان بدن با همسرتان هماهنگ می مانید، از رابطه خود بیشتر لذت می برید و بدون ذهن خوانی متوجه می شوید که چرا همسرتان موارد خاصی را می گوید یا کارهای خاصی را انجام می دهد.
گوش دادن امری الزامی و نوعی ارزش نهادن به همسرتان است. گوش دادن برای درک و همدلی الزامی است. همدلی یعنی کنار گذاشتن علایق، نیازها و پیش داوری ها تا حدی که بتوانید رابطه خود را از دیدگاه همسرتان ببینید.
گوش دادن نوعی سپاسگزاری از همسرتان است زیرا در واقع با گوش دادن به او می گویید که می خواهم بدانم چه فکری می کنی؟
چه احساسی داری؟
چه نیازی داری؟
و دقیقا پاسخگویی به این سه سوال یعنی احترام به یکدیگر در رابطه و به دنبال آن افزایش صمیمیت. گوش دادن فقط این نیست که وقت حرف زدن همسرتان ساکت بمانید. وجه تمایز گوش دادن واقعی، توجه کردن است. اگر به خاطر درک کردن، توجه کردن و یا کمک کردن به او گوش می دهید پس واقعا گوش دادن فعال موثر را در رابطه خود تجربه می‌کنید.
گوش دادن واقعی بین بیشتر زوجین نادر است.زیرا بیشتر زوجین به صورت تصنعی به یکدیگر گوش می دهند. در گوش دادن تصنعی، قصد شما درک، لذت، یادگیری یا کمک کردن به طرف مقابل نیست. بلکه چنین مقاصدی با یکی از موانع متعدد گوش دادن که در ادامه می آیند آلوده شده است. موانع گوش دادن اجازه برقراری همدلی و صمیمیت در رابطه را از زوجین دریغ میکند و حاصل چیزی به جز بی احترامی و سوبرداشت میان اعضای خانواده نخواهد بود.
موانع گوش دادن فعال
ذهن خوانی: موقعی که به گفته های همسرتان توجه نمی کنید یا اعتماد ندارید و به جای آن سعی می کنید منظور واقعی او را از قبل در ذهن خود تصور کنید ذهن خوانی می کنید. افراد ذهن خوان به نشانه های جزئی مثل لحن صدا، حالات چهره و وضعیت بدنی توجه زیادی دارند. آن ها محتوای واقعی آنچه همسرشان می گوید را نادیده می گیرند و به تصورات خودشان توجه دارند. ذهن خوانی برای رابطه صمیمانه بسیار مخرب است.در واقع آنچه واضح است را نادیده می گیرید و به تصورات ذهنی خودتان فقط توجه می کنید.
مرور ذهنی: شما آنقدر گفته های خود را در ذهن مرور می کنید که همسرتان را نمی شنوید.
«به او خواهم گفت ……… پس همسر خواهد گفت ……»
انتخاب گزینشی: به این معنا است که به برخی گفته های همسرتان گوش می دهید اما به برخی دیگر گوش نمی دهید. مثلا وقتی همسرتان عصبانی، غمگین یا مضطرب است به او با دقت گوش نمی دهید و متوجه احساسات و نیاز او که منجر به ایجاد عصبانیت شده است نمی‌شوید و بدین ترتیب زمینه اختلاف نظر و بی احترامی در رابطه خانوادگی و فضای خانواده را فراهم می کنید.
قضاوت کردن: به این معنی است که به دلیل برخی قضاوت های منفی به همسرتان گوش نمی دهید، یا صرفا با هدف بر چسب زدن و دادن برخی لقب های منفی به او گوش می دهید. اگر هم گوش دهید به خاطر این است که شواهد تازه ای برای حماقت، خرافاتی بودن یا دیوانه بودن او از لابه لای حرف هایش پیدا کنید.
رویا پردازی: حواس زوجین ممکن است هنگام گوش دادن به همسرشان پرت شود به خصوص موقعی که چندین سال با آن فرد هستید راحت تر گوش دادن به او را متوقف می کنید و غرق در تخیلات خود می شوید. اگر توجه کردن به همسرتان برایتان سخت است، ممکن است علامت این باشد که از تماس با موضوعات خاصی اجتناب می کنید.
پند و اندرز: در این حالت شما با پند و اندرزهای خود وسط کلام همسرتان می پرید و نمی گذارید جملات خود را تکمیل کند. جستجوی شما برای ارائه راه حل درست و اشتیاق تان برای درست کردن امور، مانع گوش دادن به حرف های همسرتان می شود. تنها چیزی که همسرتان می خواهد همدلی است و اینکه بتوانید به او و نیازش توجه کنید.
مشاجره: در این حالت صرفاً به منظور مخالفت، بحث و دعوا به همسرتان گوش می دهید. موضعی می گیرید و از آن موضع بدون توجه به گفته های همسرتان دفاع می کنید.در بسیاری از روابط مختل، مشاجره روشی معمول است. آنقدر حرف می زنید که دیگر قادر به گوش دادن نیستید.
همیشه بر حق بودن: وقتی طرف مقابل به شما می گوید که حق با شما نیست حرف های او را گوش نمی دهید. برای اجتناب از هر گونه پیشنهادی مبنی بر این که شما در اشتباه هستید ممکن است دروغ بگویید، داد بزنید، موضوع بحث را عوض کنید، توجیه کنید، طعنه بزنید، دلیل تراشی کنید، متهم کنید، یا انتقادهای تندی از همسرتان داشته باشید.
عوض کردن موضوع: موضوع را عوض می کنید یا آن را به شوخی می گیرید.هر زمانی گفتگوی بین شما خیلی خصوصی یا تهدید کننده می شود با منحرف کردن و شوخی از گوش دادن به نگرانی های جدی همسرتان خودداری می کنید.
تسکین دادن: خیلی سریع با گفته های طرف مقابل موافقت می کنید. به محض اینکه همسرتان ابراز رنجش یا اضطراب می کند به وسط حرف او می‌پرید و می گویید: بله ….. حق با تو است…….. با این روش نشان می دهید که هیچ تمایلی برای شنیدن دغدغه ها و نگرانی های همسرتان ندارید و قرار نیست زمانی را برای شنیدن او و حل مشکل پیش آمده اختصاص دهید.
تمرین به منظور ارزیابی موانع گوش دادن در روابط خانوادگی
در فضای خالی زیر یک موقعیت را توضیح دهید که در آنها ارتباط بین شما و همسرتان به هم خورده است. موانع گوش دادن خود در آن موقعیت ها را مشخص کنید. ممکن است در یک موقعیت از دو یا سه مانع متفاوت استفاده کنید.
تمرین:
موقعیت …………….موانع گوش دادن………………
موقعیت……………..موانع گوش دادن………………
موقعیت……………..موانع گوش دادن ……………..
- طی دو روز آینده توجه کنید که چند وقت یکبار از موانع گوش دادن استفاده می کنید، گفتگوهای خود با همسرتان را مرور کنید از کدام موانع بیشتر استفاده کرده اید؟
- آیا موقعیت ها مشابه بودند؟
- گوش دادن به کدام موضوعات را سخت تر می دانید؟
- آیا در هنگام گوش دادن به افراد دیگر مثل همسرتان از موانع گوش دادن استفاده می کنید؟
- آیا آگاهی بیشتر از موانع گوش دادن سبک گوش دهی معمول تان را تغییر می دهد؟
مواقعی که به موانع گوش دادن خود توجه می کنید ممکن است احساس اضطراب یا رنجش کنید. ممکن است تصمیم بگیرید از این به بعد ذهن خوانی نکنید و به جای آن به دقت نیازهای دیده نشده و شنیده نشده همسرتان را در نظر بگیرید.
ارائه چند مهارت که می توانید آن ها را جایگزین موانع گوش دادن خود نمایید:
گوش دادن فعال
گوش دادن این نیست که حرف نزنید و فقط گوشهای خود را باز کنید. مغزتان نیز به صورت فعال در گوش دادن درگیر است. فرد گوش دهنده نباید کاملا منفعل باشد. ارتباط حتی موقعی که احتمالا فقط یک فرد صحبت می کند یک مسیر دو طرفه و فرایندی مشارکتی است. برای گوش دادن فعال باید نقل بیان کنید، شفاف سازی کنید و بازخورد دهید
نقل بیان
هر گاه همسرتان مطلب مهمی را به شما می گوید، برای اطمینان از دریافت درست حرف های او باید با واژه های خودتان مجددا گفته های او را تکرار کنید. این مهمترین بخش گوش دادن خوب است.
نقل بیان خود را می توانید اینگونه شروع کنید.
این طور شنیدم که می گویی……….
بگذار این مطلب را این گونه بگویم که گفتی……
پس احساس می کنی که …..
اگر درست فهمیده باشم گفتی منظورت این است که ….. آیا گفتی که ……….
در صورتی که به طور مداوم از نقل بیان استفاده کنید از اکثر موانع گوش دادن جلوگیری می کنید.
فرض های اشتباه و تعبیر و تفسیرهای نادرست را بلافاصله تصحیح می کنید.
به خودتان کمک می کنید تا آنچه گفته شده را به خاطر آورید.
به همسرتان هدیه ای ارزشمند و بدون هزینه ای داده آید.
صمیمیت در رابطه را افزایش داده و یکی از عوامل بی احترامی به یکدیگر را از رابطه را حذف نموده اید.
از تشدید عصبانیت، خشم و بی احترامی در رابطه خود جلوگیری می کنید.
نحوه تنفس عمیق دیافراگمی را فرابگیرید و درباره ی مزایای افکار یا رفتارهای جایگزین که میتوانید به همسرتان پیشنهاد دهید فکر کنید و در نهایت از فعال کردن زمینه های ایجاد بی احترامی با توجه به موانع ارتباطی موجود و ارتقای سطح سواد هیجانی خودتان در رابطه پیشگیری کنید.
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی
