اگر امکان خواندن این مقاله را ندارید می توانید به فایل صوتی زیر گوش کنید.
لکنت زبان چیست؟
لکنت زبان یک اختلال گفتار است. لکنت زبان با این موارد مشخص می شود:
- تکرار کلمات، صداها یا هجاها
- گیر کردن کردن در تولید گفتار
- کشش صدا و هجاها
لکنت زبان حدود ۵ تا ۱۰ درصد از کل کودکان را تحت تاثیر قرار می دهد. بیشتر از سنین ۲ تا ۶ سالگی رخ می‌دهد. اما قبل از این که به لکنت زبان و درمان لکنت زبان بپردازیم باید تعریفی از گفتار درمانی داشته باشیم تا بهتر با این موضوع آشنا بشویم.
گفتار درمانی چیست؟
گفتار درمانی یا پاتولوژی گفتار و زبان یکی از شاخه های توانبخشی می‌باشد که به آسیب شناسی احتمالی گفتار و زبان می پردازد. در واقع گفتار و زبان بخش بسیار مهمی از ارتباط برقرار کردن با دیگران است . همینطور به دلیل آشنایی تخصصی با فیزیولوژیک و آناتومی اندام های زبان، دهان، حلق و و غیره در حیطه بلع نیز فعالیت می کند و به نوزادان یا بزرگسالانی که در بلعیدن و غذا خوردن مشکل دارند کمک می کند. زمانی که ما صحبت می‌کنیم بخشی از فرآیند صحبت کردن در مغز اتفاق می‌افتد که این فرایند ذهنی، زبان است و بخشی هم توسط ریه، عضلات حنجره، لب ،عضله زبان و…… باعث تولید صدا و کلمات میشود که این بخش همان گفتار است .
حیطه فعالیت:
- لکنت زبان
- اختلالات تلفظی و تولیدی
- اختلالات صوت (صدا)
- اختلالات یادگیری
- آسیب شنوایی
- آفازی (زبان پریشی)
- گفتار فلجی
- ارتباط مکمل و جایگزین شکاف کام و لب
- بیش فعالی
- اوتیسم کم توانی ذهنی
چه عواملی باعث لکنت میشود؟
هنوز علت دقیق لکنت مشخص نشده است و تحقیقات برای شناسایی علت لکنت زبان انجام میشود .
می‌تواند ترکیبی از چندین عوامل باعث لکنت در افراد شود:
- سابقه خانوادگی لکنت زبان
- معلولیت‌های ذهنی
- مشکلات مربوط به کنترل موتور گفتار
- صدمات مغزی
- سایر شرایط پزشکی شدید
- مشکلات عاطفی و روانی
- عواملی که لکنت را شدید تر می کند:
- ترس
- اضطراب
- بدبینی
- افسردگی
- زودرنجی
- پرخاشگری
- خودخوری
- حسادت
برگشت دوباره لکنت در چه شرایطی انجام می‌گیرد؟
گاهی وقتها با انجام دقیق روشهای درمانی و ….. لکنت کودک بهبود می یابد.
اما این تصور غلط برای خانواده‌ها به وجود می‌آید که درمان تمام شده و نیازی به ادامه ی آن نیست و یا روشهای درمانی را با دقت قبل دنبال نمی‌کنند و این کار باعث برگشت دوباره لکنت در کودک میشود.
اگر احساس کردید فرزند شما دچار ناروانی( لکنت) در صحبت های خود شده :
- خونسردی خود را حفظ کنید است اضطراب شدت لکنت را بدتر میکند
- به هیچ عنوان از فرزندتان نخواهید تا گفتار خود را اصلاح کند
- صبور باشید و اجازه دهید تا کودک صحبت‌های خود را با لکنت کامل کند
- هر چه سریعتر با یک گفتاردرمانگر مشورت کنید.
باور های غلط درباره لکنت
- لکنت یک اختلال مادرزادی است
افرادی دارای لکنت زبان مشکل هوشی دارند کودکان دارای لکنت دچار مشکلات در خواندن ، نوشتن و یادگیری میشوند
درمان لکنت مستلزم استفاده از دارو است
لکنت در بزرگسالی قابل درمان نیست.
تاثیر محیط بر درمان لکنت
۱) هرگز در مقابل مقابل فرزندانتان دعوا و فحاشی نکنید
۲) به هیچ وجه کودک خود را نزنید.
۳) از تهدید کودک خود به بپرهیزید (جملاتی مثل من دیگر مامان/ بابات نیستم و یا اگر به حرفم گوش ندی تنهات میگذارم.از نظر ما مسخره هستند ولی برای کودک اضطراب زا هستند )
۴)تاثیر محیط خانه بر روی درمان لکنت کودک غیر قابل انکار است به گونه ای که بدون برقراری آرامش و امنیت برای کودک در منزل، رسیدن به اهداف مورد نظر در درمان امکان پذیر نمی باشد .
چند راهکار که می توانید برای رشد گفتار و زبان کودک استفاده کنید
- برای کودکتان کتاب داستان بخوانید. برای کودکتان کوچکتر یا سطح زبانی پایین‌تر کتاب‌هایی را انتخاب کنید که در هر صفحه یک الی دو تصویر ساده باشد نه این که تصاویر زیادی داشته باشد و شلوغ باشد. سعی کنید با کلمات و جملات کوتاه و ساده، تصاویر را توصیف کنید و از جملات پیچیده کتاب استفاده نکنید.
- وقتی می خواهید با کودکتان حرف بزنید همسطح کودک قرار بگیرید (بالاتر از کودک نباشید) تا ارتباط چشمی بین شما شکل بگیرد و کودک بتواند صورت و لب های شما را حین حرف زدن ببیند.
- لحن صدایتان هیجانی و با نشاط باشد و از حرکات دست و بدن اغراق آمیز هم استفاده کنید. یک گفتار یکنواخت و بدون هیجان و با بلندی صدای کم برای کودک شما جذابیتی ندارد.
- توصیف اتفاقی که در اطراف شما و کودکتان رخ می‌دهد مثل: خاموش شد بارون‌میاد و….
- توصیف کارهای خودتون: مثلاً سیب بخورم، بیام پایین و ……توصیف کارهای کودک: افتادی! جملات رو ساده با لحن آهنگین و با سرعت کم شمرده شمرده بگید.
- به اشاره ها و نگاه کودک توجه کنید، اون چیزی که داره بهش اشاره یا نگاه میکند را شما هم بهش اشاره کنید و با لحن آهنگین اسمشو بگید.
- همچنین می توانید از مشاوره کودک و نوجوان کمک بگیرید.
عمده ترین دلیل برای عدم وضوح گفتاری کودکان، عدم توانایی تولید (تلفظ ) گفتاری هست سایر عوامل می تواند در نتیجه:
- تشدید نامناسب
- نقص در مهارت های واجی
- ضعف عضلات اندام های گفتاری
- نقص در انجام حرکات اندام های گفتاری
- کم شنوایی
راه های موثر در درمان لکنت
۲) صبور باشید. صحبت کودکتان را قطع نکنید و سعی نکنید حواس و گفتارش را پرت کنید.
۳) اگر ناروانی در گفتار کودک اتفاق افتاد واکنش نشان ندهید و سعی کنید عادی رفتار کنید.
۴) در مورد لکنت او صحبت نکنید.حتی از صحبت درباره این موضوع با دیگران در حضور او اجتناب کنید.
۵) از کودک نخواهید که جور خاصی صحبت کند. برای مثال نگویید آرام حرف بزن ،بلندتر بگو و ….
۶) کودک این کار را عمداً انجام نمی دهد پس از آن نخواهید که اینگونه صحبت نکند.
۷) از زبان آموزی مانند آموزش زبان دوم و آموزش کلمات سخت به کودک بدون مشورت گرفتن درمانگر خودداری کنید.
۸) سعی کنید فضای روانی کودک یکنواخت و به دور از هیجانات باشد.
۹) گفتار کودک را تقلید نکنید و یا به او نخندید.
۱۰) اگر شدت ناروانی زیاد بود در حدی که کودک متوجه این مسئله شد و اعتراض کرد سعی کنید به شکل قابل فهم برای او توضیح دهید و او را درک کنید. برای مثال می‌توانید بگویید مثل اینکه زور حرف زدنمان تمام شد بیا بریم یه چیزی بخوریم دوباره حرف بزنیم .
۱۱) حین صحبت سعی کنید با کودک ارتباط چشمی مناسب داشته باشید و اطراف را نگاه نکنید.
۱۲) ممکن است غذاهایی که طبع گرم دارند موجب کاهش ناروانی و غذاهای دارای طبع سرد موجب افزایش ناروانی گفتار کودک شوند. می توانید از خوراکی های دارای طبع گرم و مفید مانند گردو ،کشمش، موز ،نعناع در حد معمول در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
در درمان اصولاً با دو گروه از والدین روبه‌رو هستیم کسانی که کاملاً نقش خود را می‌پذیرند و هدف پشت هر تمرین را می‌دانند و سعی می‌کنند تأثیر گفتار درمانی را دو برابر کنند و گروهی که پشت در کلینیک به صورت منفعل منتظر می مانند تا جلسه تمام شود و به سرعت به منزل برگردند و انجام جلسات درمان را نوعی تعیین تکلیف می دانند.
در حالت عادی گفتار درمانگر تنها مسئول پیشبرد ۵۰ درصد از موفقیت درمان است. کشیدن‌نقشه راه برای عبور والدین از این مسیر. اما اینکه والدین چقدر به این نقش پایبند بمانند ۵۰ درصد بقیه موفقیت را تعیین میکند.
چرا که درمانگر تنها دو جلسه ۳۰ دقیقه با کودک در طول هفته در ارتباط است و این والدین هستند که ۲۴ ساعت از هفت روز هفته را برای انجام تمرینات و پیشینه کردن تاثیر درمان می توانند وقت بگذارند. با پذیرفتن این مسئولیت از سمت والدین گفتاردرمانی به یکی از جنبه های اصلی زندگی کودک تبدیل میشود و در منزل یک تمرین اجباری به شکل بازی با فرد مورد علاقه درمی‌آید. تمرینات از یک محیط غیر طبیعی کلینیک به فعالیت‌های روزانه و واقعی تعمیم پیدا میکند والدین علاقه مندی های کودک را بهتر می شناسند و می توانند اثرگذاری تمرینات را دوچندان کنند.
اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی
2 پاسخ
ضمن عرض سلام خدمت شما خانم دکتر موذنی
یک سوال داشتم
آیا طرحواره درمانی برای درمان لکنت تاثیر دارد؟ برای نوجوانان؟
یعنی کدام طرحواره ی ناسازگار که تغییر کند بر کاهش میزان لکنت تاثیر میگذارد؟
متشکرم
سلام دوست عزیز
وجود طرحواره های ناسازگار اولیه بر میزان کارآمدی عملکرد فرد به طور حتم اثرگذار است. طرحواره های نقص و شرم ، شکست، اطاعت، خود تحول نیافته و به طور کلی طرحواره های حوزه (Impaired Autonomy and Performance) جز عوامل نگهدارنده لکنت زبان به حساب می آیند. تاکید می کنم طرحواره های نامبرده در ایجاد لکنت زبان و به عبارتی جز عوامل زمینه ساز برای این اختلال محسوب نمیشوند، اما در استمرار این اختلال میتوانند موثر باشند. پیشنهاد می کنم این طرحواره ها بررسی و در صورت نیاز مورد درمان قرار بگیرند تا تاثیر خود را بر میزان لکنت به حداقل امکان برسانند. البته برای درمان لکنت زبان حتماً باید عوامل زیربنایی بررسی شود و یک درمان چندگانه مورد نظر باشد.