آشفتگی و اضمحلال رابطه زناشویی پیامد های جدی متعددی برای سلامت جـسم و روان زن و شوهر دارد. این پیامد های منفی شامل افزایش احتمال خطر آسیب روانی، تصـادف حین رانندگی، مرگ و میر، بیماری جسمی، خودکشی، خشونت، کاهش طول عمر، ضعف سیستم ایمنی بدن و افزایش مرگ ناشی از بیماری می شود. هم چنین، شواهد قانع کننده ای در دست است که از آثار زیان بار آشفتگی زناشویی، تعارض و نابودی رابطه زناشویی بر کودکان خبر می دهد که از افسردگی، گوشه گیری، عملکرد اجتماعی ضعیف و بیماری گرفته تا عملکرد تحصیلی ضعیف، مشکلات سلوک، و کاهش آشکار طول عمر تنوع دارد. این بدان معنا نیست که زوج های درگیر در روابط آشفته باید به خاطر بچه ها بسازند و بسوزند. مشاوران خانواده در تحقیقات گسترده خود به این نتیجه رسیده اند که همین پیامد ها گریبان بچه هایی را می گیرد که والدین شان رابطه خصمانه ای دارند. 

به نظر می رسد عامل اصلی آسیب زننده به فرزندان در طلاق خصومت مستمر بین زن و شوهر است. والدین از فرزندشان به مثابه مهره ای برای ضربه زدن به یک دیگر استفاده می کنند. از مشاوران خانواده انتظار می رود به حل این بحران کمک کنند. همه ازدواج ها به طلاق ختم نمی شوند و از بین زوج هایی که کنار هم می مانند بسیاری ها از رضایت زناشویی برخوردارند. آنچه در شناسایی روابط زناشویی آشفته اهمیت دارد شناسایی عوامل ناکارآمد در شرایطی است که رابطه زناشویی کارکرد مناسبی ندارد. مشاوره خانواده آنچه را از دست رفته و نابود شده و آنچه را به ترمیم و اصلاح نیاز دارد نشان می دهد. اهداف مشاوره خانواده بر پایه همین شناخت ها تعیین می شود. تعداد افرادی که برای حل مشکلات زناشویی در سال های اخیر پی درمان می روند افزایش یافته است. مشکل فراگیری تقریبا در همه زوج درمانی هایی که به طور نظام مند از طریق پیگیری های بلند مدت ارزیابی شده اند دیده می شود:” نوعی اثـر عـود همیشگی” 

درصد چشم گیری از زوج هایی که از مشاوره خانواده توشه ای بر می دارند عود را در دو سال بعد از درمان تجربه می کنند. به نظر می رسد چیزی شیه اصل دوم ترمودینامیک بر رابطه زناشویی حکم فرماست: وقتی آشفتگی زناشویی وجود دارد اوضاع وخیم می شود آنتروپی افزایش می یابد. به طور کلی چقدر مشاوره خانواده اثر بخش است؟ پژوهش طولی ما همبستگی مثبت بالایی (حدود ۰/۵۰) بین حضور در مشاوره خانواده و طلاق نشان می دهد.

آیا یافته های ما مشتی از نمونه خروار هستند؟

بعد از نگاه سخت گیرانه به آمار های خود، خوش بینانه ترین پیش بینی ما این است که زوج درمانی برای ۳۵ درصد زوج ها از نظر بالینی معنا دار است و تغییرات معنا دار به بار می آورد. خانواده درمانی مادامی که درمانگر فعال باشد و مداخله منطق مشخص و درمانجو محور داشته باشد هر کاری مؤثر خواهد بود. در غیر این صورت، افراد درمان را بر خلاف توصیه های حرفه ای خاتمه می دهند. این یکی از یافته های فراگیر حوزه ماست که رویکرد غیر رهنمودی درمانجویان را به سمت پایان دادن درمان می برد. بنابراین، به نظر می رسد در خانواده درمانی به شرطی که درمانگر رهنمودی و فعـال باشد اثربخشی درمان وجود دارد. 

اگر بفهمیم زوج چگونه امر متأهل شدن، متأهل ماندن و کسب رضایت از تأهل را انجام می دهند، آنگاه به مجموعه ای از اصول دست می یابیم که می توان از آن ها برای کمک به روابط زناشویی مشکل دار استفاده کرد. ممکن است مجموعه متفاوتی از اصول برای اصلاح روابط زناشویی آشفته وجود داشته باشد. به عنوان مثال ارتوپد ها فقط به این نیاز ندارند که بدانند استخوان های سالم چطور کار می کنند، بلکه به اصول جدیدی برای درمان استخوان های شکسته نیز نیاز دارند. مطابق همین الگو، مشاوره خانواده نیز به اصول جدیدی نیاز دارد. همه زوج ها در زندگی روزمره خود گفت و گوها را خراب می کنند. زوج ها باید همان طوری با هم گفت و گو کنند که درمانگران و درمانجویان با هم صحبت می کنند.

مدل سیستم های خانواده درونی

تا به حال شنیده اید کسی بگوید: «قبل از این که بتوانم شخص دیگری را دوست داشته باشم، باید یاد بگیرم خودم را دوست داشته باشم یا مشکلم این است که اعتماد به نفس ندارم» یا «من نمی خواستم این کار را انجام دهم، اما نتوانستم جلوی خودم را بگیرم؟» این «خود» چه کسی است که باید یاد بگیریم به او عشق بورزیم و دوستش داشته باشیم، و این قدر دشوار است؟ کیست که ما را وادار به کاری می کند که نمی خواهیم انجام دهیم؟ آیا قرار است برای همیشه توسط صـدای انتقادی که در سرمان است و همواره ما را سرزنش می کند تعقیب شویم؟ آیا راه بهتری برای کنار آمدن با حس بی ارزشی که در اعماق دلمان نهفته است، وجود دارد؟ چگونه می توانیم صدای درونی را که ما را مضطرب و حواس مان را پرت می کند، کم کنیم؟

مدل سیستم های خانواده درونی EFT مجموعه ای از پاسخ ها به پرسش هایی مانند این است که به افراد کمک می کند تا بتوانند به شیوه ای متفاوت با خودشان کنار بیایند و به خودشان عشق بورزند. این مدل گام های خاصی برای کنترل بیشتر واکنش های ناگهانی یا ناخودآگاه ارائه می دهد. می تواند صدای انتقادی درون شما را به یک صدای حامی تبدیل کند و کمک تان کند تا بار احساسات مبنی بر بی ارزشی را تخلیه کنید. این رویکرد این قابلیت را دارد تا به شما کمک کند که نه تنها سروصدا را در ذهن خود کاهش دهید، بلکه فضایی درونی از نور و صلح ایجاد کنید و همین موجـب اعتماد به نفس بیشتر، شفافیت و خلاقیت در روابط شما می شود.

رویکرد درمانی EFT ابتدا از طریق فرا خواندن شما به تمرکز بر درون آغاز می کند. منظورم از «تمرکز درون» توجه شما به افکار، احساسات، رؤیاها، تصاویر و هیجانات و به طور کلی تجربه درونی شما است. این قدم بزرگی برای اکثر ما است. زیرا ما از طریق فرهنگی آموزش دیده ایم تا چشمانمان را به دنیای بیرونی ثابت نگه داریم و در آن به دنبال خطر و همچنین رضایت باشیم. تمرکز کردن بر دنیای بیرونی موضـوع قابل درکی است؛ زیرا چیزهای زیادی در محیط بیرون وجود دارند که لازم است برایشان نگران باشیم یا تلاش کنیم؛ اما دلیل دیگری نیز وجود دارد که بسیاری از ما به دنیای درون مان وارد نمی شویم و از آنچه در آن هست می ترسیم ما نمی دانیم که در اعماق درون مان با خاطرات و احساسات پنهان مان چه باید بکنیم؟

احساسات وحشتناکی درونمان ایجاد کنند مانع توانایی مان در کار کردن می شوند، ما را به حرکت ناگهانی وامیدارند. نحوه ارتباط مان با مردم را تغییر دهند یا دوباره ما را آسیب پذیر می کنند. این به خصوص زمانی صادق است که در زندگی تان تحقیر شده باشید یا وادارتان کرده باشند که احساس بی ارزشی کنید یا عزیزی را از دست داده یا آسیب روحی دیده باشید. برای جلوگیری از مواجهه مجدد با هر کدام از این موارد، همیشه تلاش می کنید تا مطمئن شوید به فعالیتی مشغول اید یا حواس تان را پرت می کنید، به طوری که هرگز به خاطرات دردناک فرصت ظهور و بروز ندهید، شما زندگی خود را به گونه ای تنظیم می کنید که اطمینان حاصل شود هیچ چیزی موجب فعال شدن هیچ یک از خاطرات با احساسات دردناک نمی شود. شما تلاش می کنید که ظاهر و رفتاری پسندیده داشته باشید، به سختی کار می کنید تا ثابت کنید که ارزشمندید، همیشه میزان دوری و نزدیکی را در روابط تان کنترل می کنید، از همه مراقبت می کنید تا شما را دوست داشته باشند. 

همه این افراد چه وجه اشتراکی دارند؟ همه آن ها کسانی بودند که به دلیل احساس یا تکانشی که نتوانسته اند کنترل کنند نزد من آمدند. نه تنها به این دلیل، بلکه چون دائماً با آن می جنگیدند و از این که نتوانسته بودند آن را کنترل کنند از دست خود عصبانی می شدند. تکانش خارج از کنترل به اندازه کافی بد بود اما روابطی که آن ها با آن شکل می دادند ناامیدی شان از این امر و از خودشان برای داشتن آن خودپنداره آنان را تحت تأثیر قرار داده بود و باعث شده بود احساس بی ارزشی کنند. نحوه مواجهه ما با فکر یا احساسی ناخوشایند نه تنها در کنترل آن کمکی نمی کند، بلکه مشکلات مان را پیچیده‌تر نیز می کند. در نظر بگیرید که نسبت به افکار و عواطف مختلف خود چه احساسی دارید. شاید ترجیح می دهید صدایی درونی داشته باشید که همه چیزهای لازم و روش های انجام آن ها را به شما بگوید. شما به آن گوش می دهید و از آن به عنوان انگیزه استفاده می کنید. شما مثل یک دستیار ارزشمند با آن ارتباط دارید.