پارکینسون و درمان آن

پارکینسون بعد از آلزایمر دومین بیماری شایع اضمحلال عصبی است و در مردان کمی شایع تر از زنان می باشد. علت دقیق این بیماری معلوم نیست اما کاهش تعداد و عملکرد تولید دوپامین نورون های موجود در هسته سیاه عامل این اختلال است. کندی و نارسایی حرکتی، خشکی عضلانی به ویژه سفتی چرخ دنده ای، لرزش در حال سکون که معمولاً با حرکات ارادی کاهش می یابد، عدم تعادل در راه رفتن که موجب افتادن فرد می‌شود از جمله نشانه های پارکینسون هستند. در ادامه به جزئیات بیشتری در مورد پارکینسون و درمان آن می پردازیم.

آلزایمر، پارکینسون، افسردگی، رفتارهای پرخاشگرانه و تهییجی اختلالات روانشناختی دوران سالمندی هستند که بیشتر از سایر اختلالات، مورد دارو درمانی قرار می گیرند. پارکینسون  بعد از آلزایمر دومین  بیماری شایع اضمحلال عصبی است. تقریباً بین ۰/۵ تا ۱ درصد افراد ۶۵ تا ۶۹ ساله و ۱ تا ۳ درصد افراد بالای ۸۰ سال به آن مبتلا میشوند و در زیر ۴۰ سال بسیار نادر است و در مردان کمی شایع تر از زنان می‌باشد. پارکینسون وقتی بروز می کند که تقریباً ۲۰ درصد دوپامین مغز از مقدار دوپامین طبیعی کمتر شود.

بیماری پارکینسون با چهار علامت اصلی مشخص می شود که به صورت ارتعاش دست و پا در حالت استراحت ،آرام شدن و کندی حرکات، سختی حرکت و خشک شدن دست، پا و بدن و نداشتن تعادل بروز می کند. به علاوه لرزش در حالت سکون که معمولا با حرکات ارادی کاهش می یابد، عدم تعادل در راه رفتن که موجب افتادن فرد می شود، زوال عقل، نارسایی دید سه بعدی، نقص در توجه و کارکرد های اجرایی مغز، افسردگی، اضطراب، اختلالات خواب، تاری دید، کاهش پلک زدن، گفتار ضعیف و مکرر گویی، کاهش حس بویایی، کاهش وزن، فشار خون پایین، مشکلات روده ای اشکال در بلع، تکرر و عدم کنترل ادرار، احساس خارش و درد، افزایش تعریق، افزایش بزاق دهان از جمله نشانه های بیماری پارکینسون است. تشخیص بیماری به طور معمول مبتنی بر مـعاینـه فیـزیکی است، اما بررسی های طبی و اسکن مغز نیز برای اطمینان از عدم وجود بیماری های دیگر و رد سایر اختلالات انـجـام مـی شـود. غربالگری حس بویایی نیز می تواند به تشخیص زود هنگام بیماری پارکینسون قبل از ظهور علائم حرکتی این بیماری کمک کند. 

یک تحقیق جدید نشان می دهد مردانی که کم ترین قدرت بویایی را داشتند ۲.۵ برابر کسانی که قوی ترین حس بویایی را داشتند به پارکینسون مبتلا شدند. این بیماری اغلب در سنین ۵۰ تا ۷۰ سالگی ایجاد می شود و میزان شیوع آن در مـردان بیشتر از زنان است. با ایـن حال ابتلای بـه ایـن بیـماری در سنین پایین تر نیز گزارش شده است. بیماری پارکینسون در مردان (54 درصد) نسبت به زنان که (48 درصد) است شیوع بیشتری دارد. بیش از 80 درصد افراد مبتلا به پارکینسون بیشتر از 65 سال عمر کرده اند. تخمین زده می شود بیش از 12000 نفر از افرادی که در سن کار (15 تا 64 سال) هستند دچار بیماری پارکینسون هستند.

مطالعات اخیر نشان داده اند که بیماری پارکینسون با عوامل زیر در ارتباط است:

۱- عوامل ژنتیکی و سابقه فامیلی

۲- جنسیت مذکر

۳- ضربه های مکرر به سر

۴- تماس با آلاینده ها و مواد شیمیایی (به ویژه حشره کش ها و آلودگی هوا)

۵- سکته مغزی

۶- استفاده از آب چاه یا مصرف ترکیبات آفت کش

۷- کمبود ویتامین د اسید فولیک و ویتامین ب ۱۲

8- عوامل محیطی

9- پارکینسونیسم ناشی از دارو

10- پارکینسونیسم ناشی از توکسین

11- پارکینسونیسم عروقی

چه کسانی بیشتر مستعد ابتلا به بیماری پارکینسون هستند؟

پارکینسون یک بیماری پیش رونده و تخریب کننده سیستم عصبی است که با علائم اصلی لرزش، کندی، سفتی عضلات و اختلال تعادل بروز می کند، اما مهم است که بدانیم ریسک ابتلا به پارکینسون در چه اشخاصی بالاتر است تا با پیش گیری از عوامل مستعد کننده احتمال ابتلا را کاهش دهیم.

پیشنهادهای درمانی 

برای افزایش انعطاف پذیری و بازه حرکت در بیمارانی که دچار مشکل خشکی بدن هستند. تکنیک های ریلکس سازی کلی بدن مانند تکان تکان خوردن های آرام مفیدند و باعث کاهش تنش عضلانی شدید می شوند. تکنیک های مؤثر دیگر برای افزایش ریلکس بودن بدن عبارتند از:

یوگا و پارکینسون

یوگا و حرکات کششی نرم ممکن است انعطاف پذیری و تعادل شما را افزایش دهد. شما ممکن است اکثر وضعیت ها را متناسب با توانایی های بدنی خود تغییر دهید.

تکنیک الکساندر

این روش که بر وضعیت عضلانی، تعادل و تفکر در مورد نحوه استفاده از عضلات تمرکز دارد و ممکن است باعث کاهش فشار و درد عضلات در فرد مبتلا شود.

آب درمانی و پارکینسون

آب درمانی به تمرین ها یا ورزش هایی اشاره دارد که به صورت کنترل شده و تحت نظارت در محیط آب و معمولاً استخر انجام می شود. به این ترتیب آب درمانی شامل انجام تمرین های حرکتی با استفاده از روش های مشخص در استخر یا محیط آب است. آب درمانی می تواند به افراد بیمار در ارتباط با مشکلات قلبی عروقی کمک کرده، آسیب های جزئی و بیماری های حاد همچون پارکینسون را تحت کنترل قرار دهد.

 در صورت عدم درمان طی پنج تا هفت سال فرد به سفتی حاد و بی حرکتی می رسد که نیاز به مراقبت دیگران از بیمار اجتناب ناپذیر می شود، اما در صورت درمان، عملکرد حرکتی بیمار سال‌ها در حد مناسب حفظ می شود.
استفاده غیر اصولی از دارو برای سالمندان بعضاً موجب بستری شدن سالمند می شود. بر این اساس تعداد زیادی از داروها برای سالمندان به طور کامل ممنوع الاستفاده هستند. برخی از بررسی ها نشان داده در بین داروهای موثر بر روان به ترتیب بنزودیازپین های طولانی اثر، ضد افسردگی های سه حلقه ای و سایر داروهای دارای عوارض آنتی کولینرژیک، آنتی هیستامین ها و سست کننده های عضلانی بیشتر مورد تجویز نادرست قرار می گیرند.
 این داروها به دلیل ایجاد بازداری شناختی، عدم تعادل حرکتی و رفتارهای عجیب و غریب یا دلیریوم در سالمندان باید با احتیاط بسیار زیاد تجویز شوند.
بر  این اساس چند اصل در دارو درمانی سالمندان باید لحاظ گردد.
۱) دوز مورد نیاز برای ایجاد اثر بخشی در سالمندان کمتر از افراد جوان است.
۲) از دوز کم شروع شود به تدریج افزایش یابد.
۳) نیمه عمر بنزودیازپین ها و سایر داروهای مسکن می‌تواند موجب زوال عقل و مشکلات حافظه سالمندان شود.
۴) افسردگی و اضطراب در سالمندان شایع است. درمانهای روانشناختی لازم است همراه با دارو برای درمان افسردگی، اضطراب و اختلالات خواب سالمندان استفاده شود.
۵) در تشخیص اختلالات سالمندان باید دقت بیشتری مبذول گردد.
علت دقیق این بیماری معلوم نیست، اما کاهش تعداد و عملکرد تولید دوپامین نورون های موجود در  هسته سیاه همایند این اختلال است. اگر چه زوال تدریجی این نورونها از همایندهای سالمندی است ، اما افراد مبتلا به پارکینسون به تعداد بسیار زیاد نورون های دوپامین را از دست می دهند.

داروهای مورد استفاده برای درمان پارکینسون

داروهایی که جهت درمان پارکینسون استفاده می‌شوند غالبا عامل جایگزین دوپامین یا شبیه سازی نقش آن هستند . جایگزینی یا شبیه سازی دوپامین با یک چند روش زیر انجام می شود:
۱) داروهای پیش ساز دوپامین همانند داروی لودوپا (Levodopa)
لودوپا اولین دارویی که برای درمان پارکینسون استفاده شده است .در مراحل پیشرفته بیماری همچنان استفاده می‌گردد. این دارو برای کنترل سفتی عضلات موثر است ولی برای اختلال تعادل و افت حافظه تاثیر ندارد. درمان طولانی مدت با این دارو باعث کاهش کارایی اثربخشی آن می‌شود.

عوارض جانبی

افسردگی،گیجی ، بی قراری، افزایش فعالیت سایکوتیک و هیپومانیا.

۲) تجویز آگونیست های گیرنده دوپامینی همانند داروهای (Pramipexole) پرامی پکسول
و (Ropinirole) روپینیرول
پرامی پکسول هم به تنهایی و هم همراه با لودوپا برای درمان پارکینسون استفاده می‌شودو کمتر از لودوپا باعث اختلالات حرکتی می گردد.

عوارض جانبی

عوارض جانبی هر دو دارو تقریباً یکسان است. در مراحل پیشرفته بیماری تهوع، افت فشار خون وضعیتی ،خواب‌آلودگی، دیسکینزی، گیجی ایجاد می‌نماید.

۳) مهار مسیر متابولیسمی دوپامین با استفاده از مهارکننده های آنزیم دکربوکسیلاز اسیدهای آمینه
سلژیلین ( Selegiline)
رازگیلین( Rosgiline)
دو داروی شناخته شده در گروه داروهای مهارکننده مونوآمین و اکسیداز که در ایران موجود می‌باشند این دو دارو هستند.