دکتر ترانه موذنی

دکتر ترانه موذنی

متخصص در روان شناسی، طرحواره درمانی و آموزش مهارت های زندگی

تلفن تماس: 09011898408

اختلال شخصیت مرزی چیست؟

اختلال شخصيت مرزی

اگر امکان خواندن این مقاله را ندارید می توانید به فایل صوتی زیر گوش کنید.

اختلال شخصیت مرزی (Bourderline Personality Disorder)  چیست؟ 

اختلال شخصیت مرزی یا (BPD) Borderline personality disorder شرایطی است که با مشکلاتی در تنظیم احساسات فرد ایجاد می‌شود. مفهوم اختلال شخصیت مرزی به بیش از 60 سال قبل باز می گردد. روانشناسان خصوصیات درون روانی این بیماران را به عنوان سازمان شخصیت مرزی مطرح می کنند که حد وسط اختلال شخصیت روان رنجوری و روان پریشی بوده که از اولی شدید تر و از دومی حفیف تر می باشد. این نکته که اختلال فوق بین اختلال های روان رنجوری و روان پریشی قرار می گیرد موجب مطرح شدن «مرزی» بودن آن گردید. ساختار اختلال شخصیت مرزی با درک بی ثبات از خود (نقص در هویت)، استفاده از مکانیسم های دفاعی ناپخته و ابتدایی (تقسیم بندی دیگران به گروه کاملا خوب یا کاملا بد و مکانیزم های دفاعی انکار، فرافکنی، کنش نمایی) و وقفه های موقتی در توانایی تشخیص واقعیت از تصورات (نقص در آزمون واقعیت سنجی) مشخص می شود.

ویژگی های عمده این اختلال را به صورت نارضایتی روحی و احساسی، اعمال تکانه ای، روابط بین فردی بی ثبات، افکار شبه روان پریش و ناسازگاری اجتماعی تشخیص داده اند. پس از آن چندین تحقیق برای روشن سازی این تعاریف انجام شد تا بتوان از آن ها برای شناسایی بیماران مبتلا به BPD و تمیز آن ها از افراد مبتلا به دیگر انواع اختلال های روانشناختی استفاده نمود. ویژگی های اساسی BPD، الگویی فراگیر از عدم ثبات و تکانشگری قابل توجه در روابط بین فردی، عدم شفافیت از تصویر خود و عواطف (خلق ها و هیجان ها) را ارائه می دهد. مانند همه انواع اختلال های شخصیت، این مشکلات معمولا در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی آغاز شده و در بافت ها و موقعیت های گوناگون زندگی آشکار می گردند. اختلال شخصیت مرزی، الگویی از تکانشی بودن و عدم ثبات در روابط بین فردی را به طور کلی نشان می دهد.

معیار تشخیص اختلال شخصیت مرزی

اولین معیار تشخیصی، حاکی از تلاش های هیجانی فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی است. او می خواهد مانع از احساس طرد شدگی واقعی یا خیالی از سوی فردی شود که برایش بسیار مهم است. تصور جدا شدن زود هنگام از فردی که مهم است تاثیر منفی ناپایداری بر روحیه، برداشت از خود، الگوهای فکری و رفتار فرد مبتلا را دارد. فرد مبتلا به BPD اغلب حتی منطقی ترین جدایی ها را به عنوان طرد شدن تلقی می کند و آن ها را نشانه بد بودن آن فرد در نظر می گیرد. معیار دوم تشخیص، الگوی روابط ناپایدار و تشدید یافته را بیان می کند. 

افراد مبتلا به BPD اغلب حتی پس از ملاقاتی کوتاه مدت با کسانی که از آن ها مراقبت کرده یا به آن ها محبت می کنند درگیری عاطفی شدید پیدا می کنند. همچنین توانایی ها و ویژگی های این افراد را در نظر خود ایده آل تصور می نمایند و اگر آن فرد آن ها را ناامید کند به سرعت نظر خود را درباره وی تغییر داده و او را شخصی تصور می کنند که مراقبت یا توجهش به اندازه کافی نبوده است. چنین تغییر شدیدی اغلب در واکنش به احــسـاس طرد شدن یا احساس طرد شدگی نیز روی می دهد.

سومین معیار به آشفتگی در هویت بر می گردد. فرد مبتلا به BPD ممکن است تغیرات شدیدی را در تصویر از خود تجربه کند که این تغییرات به صورت تغییر اهداف، ارزش ها، آرمان، دوستان و هویت جنسی تظاهر می یابند. بیماران مبتلا به BPD در بعضی موارد به ویژه در شرایطی که احساس می کنند دیگران آن طور که باید از آن ها حمایت نکرده اند، اغلب احساس بد یا شیطانی بودن کرده و حتی در بعضی موارد حس می کنند که گویا اصلا وجود خارجی ندارند.

معیار چهارم تکانه آسیب زدن به خود را بیان می کند. افراد مبتلا به BPD  اغلب سوء مصرف مواد و روابط جنسی ناسالم داشته، در مصرف مشروبات الکلی زیاده روی می نمایند، قمار و ولخرجی کرده و با بی احتیاط رانندگی می کنند. این بیماران تهدیدها و یا حرکات تکانه ای خودکشی انجام می دهند و ممکن است توسط تیغ، بدن خود را بریده یا با سیگار آن را بسوزانند. این رفتارها اغلب در موارد جدا شدن جلب توجه و یا در شرایطی که تصور می کنند بیش از حد معمول از آن ها انتظار مسئولیت می رود روی می دهد.

معیار پنجم این رفتارها را شرح می دهد. ممکن است افسردگی، عصبانیت، اضطراب، تحریک پذیری، وحشت زدگی و یا ناامیدی را تجربه نمایند. معمولا این امر در واکنش به تنش های بین فردی بروز می کند و اغلب تنها چند ساعت طول می کشد. این بی ثباتی عاطفی در معیار ششم توصف می شود. معیار هفتم احساس خلا و کسالت مزمنی را که فرد مبتلا به PBD  تجربه می کند شرح می دهد. معیار 

هشتم عصبانیت شدید و نامناسبی را توصیف می کند. اغلب علیه افرادی که تصور می کنند از وی غفلت کرده یا او را رها نموده و از او مراقبت نکرده اند ابراز می شود. ممکن است فرد مبتلا به BPD در شرایط تنش شدید به صورت موقتی بدبین و شکاک شده و یا دچار روان گسیختگی شود. به طوری که احساس کند از افکار یا جسم خود جدا شده است. در این جا نیز معمولا طرد شدن به عنوان محرک تنش زا تلقی می گردد. این واکنش ها در معیار نهم توصیف خواهد شد.

افراد مبتلا به این اختلال احساسات پایدار و حالت عاطفی قابل پیش‌بینی ندارند و بروز احساسات شدید و رفتارهای بی‌ثبات از ویژگی‌های بارز آن‌ها است. روابط فردی این افراد بی‌ثبات است و رفتارهای پرخطر و آشفتۀ جنسی، شریک‌های متعدد جنسی، ابراز علاقه‌های ناپایدار و بی‌ثبات نسبت به شریک جنسی، ایجاد روابط نامطمئن عاطفی و استرس‌ زا، ترس عمیق از تنهایی و طرد، دمدمی مزاج بودن، روی آوردن به الکل و مواد مخدر برای تنظیم این آشفتگی عاطفی، اقدام به خودکشی، خود ویران‌گری در کلام و جملات، خودآزاری و آسیب به بدن و تحریک پذیری بالا، از شاخصه‌های افراد مبتلا به این اختلال است.

فردی را در نظر بگیرید که در جلسات اول آشنایی  شما را بسیار بالاتر ازحدی که هستید آرمانی میکند و از شما بت بی نظیری میسازد به شکلی که قادر نباشید در برابر وسوسه افتخار کردن مقاومت کنید. بعد از گذشت یک یا دو جلسه از آشناییتان متوجه لحن آزارنده و توقعات بی انتهای دوست خود می‌شوید. انتظاراتی که اگر با حداقل مخالفت شما روبه رو شود با  فوران یک خشم شدیدی از سوی دوستتان مواجه می‌شوید.

متأسفانه مردان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، متأسفانه اغلب با تشخیص اشتباه افسردگی مواجه میشوند و اختلال شخصیت مرزی در مردان کمتر از زنان تشخیص داده می شود؛ به همین دلیل است که آمار زنان مبتلا به این اختلال بیشتر از مردان است و زنان 75 درصد مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی را تشکیل می دهند.

رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) و روان درمانی رفتاری و شناختی بهترین روش برای درمان اختلال شخصیت مرزی می باشد. دارودرمانی، گروه‌درمانی و درمان‌های شناختی برای این افراد مناسب است و افراد مبتلا با گذراندن دورۀ روان درمانی به راحتی به زندگی عادی و معمولی خودشان برمی‌گردند.

تغییرات شغلی پی در پی ،روابط صمیمانه بی ثبات و تحریک پذیری از جمله ویژگی های این افراد است. ظاهر و پوشش عجیب و نامتناسب با سن و موقعیت اجتماعی شان دارند. علی رغم رفتارهای نامناسب با اطرافیان و شدت تعامل های منفی با دیگران همواره از تنهایی و نداشتن روابط صمیمانه ترس و وحشت دارند. وابستگی شدید ،ترس زیاد از صمیمیت، رفتار استثمار گونه، خشم کنترل ناپذیر، روابط صمیمانه سطحی و متزلزل ،رفتارهای نمایشی و هیجانی، دمدمی و غیرقابل پیش‌بینی بودن و ناخشنودی و ناسازگاری مداوم آنها را در یک دور معیوبی گرفتار می‌کند.
دیگران شیوه های برقراری ارتباط با آنها را بسیار دشوار ارزیابی می‌کنند و سبک شخصی آشفته شأن آنها را نزد دیگران بیزار می کند. افرادی که در تلاش هستند رابطه ای عمیق و پر توقع با شما برقرار کنند. این الگوهای رفتاری با ثبات و طولانی مدت میباشد و اصولا شروع آنها در نوجوانی و اوایل بزرگسالی است.
این افراد به شدت تحت تأثیر روابط میان فردی قرار میگیرند و دیگران را به صورت کاملا خوب یا کاملا بد برداشت میکنند. پدیده ای که دو نیمگی(Splitting) نامیده می شود.
این موارد تنها بخشی از نشانه های رفتاری اختلال شخصیت مرزی است.
در این مقاله شما را با این اختلال و دیدگاه های درمانی آن بیشتر آشنا خواهم کرد.
به چند نفر که می شناسید فکر کنید و بعد چهار یا پنج  صفت آنها را به ذهن بیاورید که هر کدام از این صفات شخصیت دوستتان را توصیف می کند. صفاتی که به ذهن شما می آیند در واقع همان ویژگی‌های اساسی هستند که روانشناسان «صفات شخصیت» می نامند.
«صفت شخصیت» الگوی با دوام در ک کردن دیگران، برقرار کردن رابطه با آنها و فکر کردن به آنهاست. الگویی که در قالب ساخت روانی فرد تثبیت شده است.
چون اختلال شخصیت کل ساختار و موجودیت فرد را در بر میگیرد و الگوی بادوام رفتاری محسوب میشود معمولا متخصصان بالینی آنها را دشوارترین اختلال روانی برای درمان می‌دانند.

خصوصیت های بالینی اختلال شخصیت مرزی

اختلال شخصیت مرزی

بیمار دچار اختلال شخصیت مرزی تقریباً همیشه به نظر می رسد که در بحران به سر می برد و چرخش های سریع خلق در این افراد قابل مشاهده است. یک لحظه افسرده و لحظه دیگر شاکی یک لحظه هیجانی و لحظه دیگر بدون هیچ احساسی. علائم روان پریشی بیماران دچار اختلال شخصیت مرزی تقریباً همیشه محدود ،گذرا ،سطحی و مشکوک است .رفتار بیماران بسیار غیر قابل پیش بینی است و به همین دلیل آنها تقریباً هیچ وقت به آن مقدار کارایی که در توانایی و استعدادشان هست، دست نمی یابند.

رفتارهای خود کشی گونه برای جلب توجه خانواده، معشوق و درمانگر، خودزنی های مکرر برای جلب کمک از دیگران، ابراز خشم انفعالی، دردناک بودن زندگی آنها را نشان می دهد. ممکن است به شکل مکرر اشکال خود زنی را تجربه کرده باشند خطر خودکشی در افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی که از لحاظ سازگاری اجتماعی ضعیف هستند و توانایی مسئله گشایی ضعیفی دارند بسیار بالا است.
این افراد چون احساس وابستگی و خصومت را همزمان تجربه می‌کنند و روابط بین فردیشان آشفته و هم ریخته است ممکن است که به کسی احساس نزدیکی کنند و از طرف دیگر نسبت به دوستان صمیمی خود احساس خصومت و خشم زیادی داشته باشند. افراد دچار اختلال شخصیت مرزی نمی توانند تنهایی را تحمل کنند و به شکل دیوانه واری در جستجوی ایجاد رابطه بر می آیند و تلاش های جنون آمیزی برای اجتناب از طرد  شدن دارند. آنها برای رفع تنهایی خود با غریبه ها وارد دوستی می شوند یا به بی بند و باری جنسی می افتند. ابهام در هویت از جمله ویژگی دیگر این افراد است. آشفتگی هویت و ناتوان در درک خود.
 اغلب در مورد هویت خودشان یا اینکه آنها واقعاً کیستند دچار سردرگمی هستند.  مطمئن نیستند از زندگی چه می خواهند و در سطح عمیق تر فاقد درک روشنی از خودشان هستند. عدم اطمینان  درباره اینکه کیستند و از زندگی چه می خواهند به صورت تغییرات ناگهانی در گزینه های زندگی مانند برنامه های شغلی ارزش ها، هدف ها و  دوستان جلوه‌گر می‌شود.
مشکل دیگر جهت گیری جنسی این افراد است  امکان دارد این افراد بین مشخص کردن جهت گیری همجنسگرا و دگرجنسگرا جابجا شوند و شاید مرحله‌ای برسند که ناگهان در جنسیت خودشان هم تجدید نظر کنند و تلاش‌هایی در جهت تغییر جنسیت خود داشته باشند. آنچه برای آنها اهمیت دارد جنسیت شریک جنسی شان نیست بلکه توانایی شریک جنسی در وفادار ماندن با آنها برایشان اهمیت بسزایی دارد.
احساس بی حوصلگی باعث می شود که این افراد همواره به دنبال تحریک و تجربه سطح بالای هیجان باشند. برای رفع کسالت به رفتارهای تکانشی مانند بی قید و بندی جنسی ولخرجی های نسنجیده و نمایشی، رانندگی بی‌پروا، پرخوری های افراطی، سوء مصرف مواد یا دزدی از فروشگاه ها بپردازند و هیجان ناشی از این فعالیت آنها را سرزنده می‌کند.
خلق آنها نیز مانند رفتارشان بی‌ثبات و غیرقابل پیش‌بینی است. در حالت های شدید هیجانی در نوسان هستند . یک روز احساس می کنند در اوج و در روز بعد احساس افسردگی، اضطراب و تحریک پذیری دارند. همه افراد را یا خوب مطلق و یا بد مطلق دسته بندی می کنند یعنی افرادی که یا حامی آنها هستند و باید به آنها دل بست و یا منفور و  آزارگر هستند و باید از آنها انتقام گرفت. در واقع دو نیم سازی که بیمار، افراد را یا خوب و آرمانی و یا به کلی فاقد ارزش می‌داند از جمله ویژگی‌های این افراد است.
گرچه خیلی از جنبه های ارتباطی و عملکرد میان فردی افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی آشفته و نابسامان است اما آنها می‌توانند از عهده مسئولیت‌های زندگی روزمره خود برآیند و حتی برخی از آنها در زمینه‌های گوناگون موفق هستند با این حال در خیلی از آنها یک تعارض میان فردی نهفته و مداوم وجود دارد.
وجود این افراد در زندگی کسانی که با آنها تعامل دارند آشفتگی زیادی به وجود می‌آورد و  متاسفانه اختلالی است که شیوع زیادی در میان زنان دارد و نمی‌توان نقش تربیتی زنان در خانواده را کم اهمیت تلقی کرد.استمرار الگوهای فرزندپروری و تربیتی که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده اند می توانند به پرورش این اختلال در نسل‌های بعدی منجر شوند و الگوی فرزندپروری معیوب را به نسل بعد منتقل کنند و بدین ترتیب آنها نیز نسبت به پرورش این اختلال آسیب پذیر می شوند.

اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی

Share on whatsapp
واتس اپ
Share on telegram
تلگرام
Share on twitter
توییتر
Share on linkedin
لینکدین
4.4/5 - (7 امتیاز)

10 پاسخ

  1. وقت بخیر
    من با اقایی در ارتباط هستم ک مثلا یک هفته میبینم همه ی سعیشو برای این رابطه میکنه و کلی انرژی میذاره و روزهای بعدش انگار انرژیش تموم میشه و حتی حوصله خودش هم نداره و مدام این چرخه تکرار میشه و من نمیدونم ک چ موقع قراره چ شکلی باشه
    چجوری ازش بخوام ک درمان بشه؟میترسم حالت تدافعی بگیره و قبول نکنه

    1. دوست عزیز بی ثباتی خلق منجر به غیر قابل پیش بینی بودن رفتارهای فرد میشه و تا حدود زیادی آرامش شما رو تحت الشعاع قرار میده، حتما بهشون پیشنهاد انجام مشاوره رو بدین و در صورت عدم موافقت ایشون در انتخاب خودتون تجدید نظر کنید .چون اگر تشخیص اختلال شخصیت مرزی در مورد ایشون صورت بگیره روابط بسیار سخت و آسیب پذیری خواهید داشت.

  2. سلام من با فردی در رابطه هستم که قبلا دچار این اختلال بوده و الان درمان شده و به گفته دکترشون دیگه جلساتشو نیاز نیست ادامه بده. میخواستم بدونم ممکنه بعدا دوباره این حالات برگرده و نیاز ب درمان پیدا کنه؟

    1. دوست عزیز
      درمان صددرصدی برای اختلال شخصیت مرزی وجود نداره و احتمالا نشانه های آن بعد از درمان برای فرد بهتر قابل شناسایی و قابل مدیریت خواهند بود و بهتر است که با روانشناس خودشون بعد از درمان به صورت متناوب در تماس باشند.

  3. سلام با خصوصیاتی که نوشتید فکر میکنم خانم من دچار این اختلال هست و دخترمون الان ۲ سالشه… اگر الان درمان رو شروع کنه ب تربیت دخترمون اسیبی نمیزنه یا ممکنه تا الان تاثیراتشو گذاشته باشه و بچمون هم بطور همزمان به درمان نیاز داشته باشه؟

    1. دوست عزیز
      حتما در گام اول باید تشخیص توسط متخصص صورت بگیره،صرفا با خواندن یک مقاله نمیتوان به نتیجه رسید که همسر شما دچار اختلال شخصیت هست، و اگر این تشخیص صورت گرفت در اولین فرصت برای درمان اقدام کنند که در آینده آسیبی متوجه فرزند شما نخواهد شد.

  4. عرض سلام و وقت بخیر
    بنده تجربه طلاق دارم و ثبات خلق و خو ندارم ثبات شخصیتی ندارم و هر موقعیت ازدواجی که پیش میاد نمیتونم درست تصمیم بگیرم. زود به زود تغییر خلق و خو میدم و از این بابت خیلی اذیت میشم و نمیدونم چیکار کنم ؟
    ممنون میشم اگه راهنماییم کنید

    1. سلام ، دوست عزیز با توجه به نشانه های رفتاری و روابط بی ثبات ( طلاق ) که تا کنون تجربه کرده آید حتما از یک روانشناس کمک بگیرید مواردی که گفتید نشانه های رفتاری مهمی هستند که در تصمیم شما برای ازدواج مجدد می‌توانند تاثیرات نا مطلوبی داشته باشند

  5. من خودم این اختلال رو دارم اما به اون بدی که شما تفسیر کردین نیستم یعنی به اون شدت نیستم . حس میکنم میتونم خودمو کنترل کنم من خیلی خیلی خیلی خودم عذاب میکشم اما دیگران رو خیلی اذیت نمیکنم .
    من فکر میکنم که نیاز به رابطه عاطفی دارم و شخصی رو هم دوست دارم .
    من هر چی میکشم از اسارته چون دختر تو جامعه ما اسیره . من اینقدر اسارت کشیدم که الان وضعم اینه . و الان فقط آزادی می‌خوام و می‌دونم اگر آزادی لعنتیمو به دست بیارم خیلی هم خوب میتونم یک رابطه عاطفی رو کنترل کنم .
    می‌دونم که میتونم کنترلش کنم و بهترین شریک و پشتیبان فرد مقابلم باشم . فقط نیاز دارم از زیر سایه خانواده خارج شم .آزادی ، چیزی که هیچ وقت در کل زندگیم نداشتم . ممکنه این آدم مناسب من نباشه اما آزاد بودن حق منه

    1. سلام
      دوست عزیز سوالتون به شکل واضح چیه ؟ من سوالی ندیدم فقط توصیفاتی خوندم و انتظاراتی. با توجه به همین چند خط نوشته ی شما پیشنهاد میکنم با یک مشاور در زمینه بهبود روابط فردی مشورت کنید. مسئولیت و آزادی در کنار یکدیگر معنا پیدا می‌کنند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

نوبت آنلاین
نوبت تلفنی
نوبت حضوری