درمان اختلال اضطراب اجتماعی

۴) آنها می‌دانند که این ترس افراطی و غیر منطقی است. این اختلال، فعالیت های روزمره یا روابط را مختل می‌کند یا موجب پریشانی می شود.
۵) یافته عمده در معاینه وضعیت روانی این افراد، وجود ترسی نامعقول و غیرمنطقی از بودن در موقعیت جمعی است. بیمار خود نیز می‌تواند بگوید چطور از برخورد با موقعیت جمعی می پرهیزد.
۶) افسردگی به طور شایعی در معاینه وضعیت روانی، یافت میشود و در بسیاری از بیماران مبتلا به اضطراب اجتماعی (حدود یک سوم از کل آن ها) ممکن است وجود داشته باشد.

نشانه های جسمی اضطراب اجتماعی

• تعریق زیاد
• افزایش ضربان‌قلب
• لرزش بدن
• لرزش صدا و مشکل در صحبت کردن
• بغض کردن از شدت ناراحتی ( گریه)

نشانه های روانی اضطراب اجتماعی

• ترس از قضاوت شدن
• پس از اینکه دیگران فکر می‌کنند آدم کسل‌کننده و خسته کننده ای هستم.
• نگرانی بیش از حد نسبت به ظاهر خود
• ترس از مسخره شدن

نشانه‌های رفتاری اضطراب اجتماعی

• ترک کردن زود هنگام یک موقعیت یا یک جمع

• فرار از موقعیت های اجتماعی و جلسات گروهی

• سو مصرف مواد و مشروبات الکلی

• اجتناب از برقراری تماس چشمی

• پنهان کردن خود تا حد امکان در جمع

تشخیص افتراقی اضطراب اجتماعی

اضطراب اجتماعی را به ترتیب باید از ترس بجا و منطقی و خجالت طبیعی افتراق داد. علائم موجود در اضطراب اجتماعی توان و انرژی بیمار را برای انجام درست کارکرد هایش مختل ساخته است. فرد دچار اضطراب اجتماعی در صورت وجود دیگران مضطرب تر خواهد شد. احساس نفس کم آوردن، سر گیجه، سرخ شدن رنگ صورت، انقباض عضلات و اضطراب از اینکه فرد مورد موشکافی دیگران قرار بگیرد در افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی دیده می شود.

جدا کردن تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی از افسردگی

اجتناب از موقعیت های جمعی در بسیاری از مواقع ممکن است علامتی از افسردگی باشد، اما بیمار افسرده وقتی که مصاحبه روانپزشکی می شود، سایر علائم افسردگی را هم احتمالاً از خود بروز می دهد. یکی از نکات مهم و قابل توجه درتشخیص افسردگی و جدا کردن آن از اضطراب اجتماعی آن است که در شخص افسرده بی علاقگی به معاشرت و بودن در اجتماع وجود دارد و نه ترس از آن (مانند افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی).

زمان شروع اضطراب اجتماعی

معمولاً اضطراب اجتماعی در اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی شروع می شود. اضطراب اجتماعی معمولاً اختلال مزمنی است. مطالعات حاکی از آن است که این اختلال، طی سالیان متمادی می‌تواند آشفتگی و مشکلات عمیقی در زندگی فردی ایجاد کند. از جمله اختلال در پیشرفت های تحصیلی دوران مدرسه یا دانشگاه و مختل کردن عملکرد شغلی و رشد اجتماعی.

چگونگی عملکرد افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی

اگر کسی در رابطه با یک عملکرد اجتماعی دچار ترس شود، قابل درک است، ولی افراد مبتلا به فوبی اجتماعی در موقعیت های که بی ضرر هستند، مانند غذا خوردن در یک رستوران،احساس ترس می کنند. عمل ساده برداشتن چنگال یا غذا خوردن، از نظر افراد مبتلا به این اختلال که می ترسند دیگران به نحوه ای که آنها چنگال را در دست گرفته ایا غذای خود را می خورند، بخندند، مشکل غلبه ناپذیری برای بودن در یک فضای عمومی مثل رستوران خواهد بود.

آنها از احتمال اینکه سرخ شوند، عرق کنند، چیزی را بیاندازند، غذا در گلویشان گیر کند، یا استفراغ کنند، وحشت دارند. وقتی که فرد تنهاست یا مورد مشاهده قرار ندارد، این ترس ها از بین می روند، زیرا این مشکل علنی بودن موقعیت است که باعث می شود فرد دچار اضطراب شود. افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی، علاوه بر این که می‌ترسند احمق یا دست و پا چلفتی به نظر برسند، عزت نفس پایینی دارند و استعدادهای واقعی خود را دست کم می گیرند. آنها کمال گرا نیز هستند و معتقدند دیگران از آنها توقع عملکرد عالی و بی عیب و نقص دارند.

موقعیتهایی که موجب بروز اضطراب اجتماعی می شود

۱) مورد قضاوت ضعیف دیگران قرار گرفتن
۲) ملاقات با دیگران برای نخستین بار
۳) مرکز توجه واقع شدن (مثلا وارد شدن به یک مجلس)
۴) زیر نظر قرار گرفته شدن هنگام انجام کار
۵) دعوت کردن یا دعوت شدن
۶) شرایط خاص اجتماعی مثل عصبانیت ها و پرخاشگری ها
۷) موقعیتی که می‌بایست مصمم و قاطع جواب داد یا اظهار نظر کرد
۸) مکالمه تلفنی داشتن در حضور دیگران
۹) خوردن و آشامیدن در حضور دیگران

تفاوت اضطراب اجتماعی در کودکان و بزرگسالان

با اینکه فوبی اجتماعی هم در کودکان و هم در بزرگسالان یافت می شود، تفاوت هایی در تجربه این اختلال وجود دارد. اولاً، کودکان لزوماً نمی دانند که ترسشان غیر منطقی است. ثانیاً، کودکان از آزادی بزرگسالان برای اجتناب از موقعیت‌های عذاب آور، مانند اجبار در صحبت کردن علنی در مدرسه، برخوردار نیستند. چون آنها گریزی ندارند، شاید اضطراب خود را به صورت غیر مستقیم، مانند عملکرد تحصیلی ضعیف یا خودداری از تعامل کردن با سایر کودکان نشان می دهند. متاسفانه، خیلی از کسانی که در کودکی و نوجوانی دچار اضطراب اجتماعی بوده اند، نشانه‌های این اختلال را در بزرگسالی هم تجربه می کنند.

تفاوت میان انواع اضطراب اجتماعی

اضطراب اجتماعی می تواند به صورت فراگیر یا خاص باشد، و این بستگی دارد به اینکه آیا اضطراب در هر موقعیت اجتماعی روی می دهد یا اینکه با موقعیت خاصی ارتباط دارد. افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی فراگیر نه تنها از موقعیت هایی که باید کاری انجام دهند یا مورد مشاهده قرار بگیرند، بلکه از کلیه تعامل ها با دیگران می ترسند. افراد مبتلا به نوع خاصی از اضطراب اجتماعی فقط در موقعیت های به خصوصی، مانند سخنرانی دچار ترس می شوند. در اضطراب اجتماعی فراگیر، نوعی نگرانی شدید، مزمن و پایداری دیده می شود که فرد از قضاوت دیگران در مورد ظاهر و رفتارش، خجالت کشیدن و تحقیر شدن در حضور دیگران رنج می برد.

در هر دو شکل اضطراب اجتماعی، عملکرد شغلی و اجتماعی فرد توسط این اختلال صدمه می بیند. به عنوان مثال، افرادی که استعداد موسیقی دارند، به علت اضطراب زیاد، که اضطراب اجتماعی آنها ایجاد می‌کند، از شغل موسیقیدانی اجتناب می کنند. با این حال، نوع فراگیر اضطراب اجتماعی محدودیت های زیادی ایجاد می کند، به طوری که افراد مبتلا به آن، از مشاغلی که به تعامل اجتماعی نیاز دارند، دوری می جویند. آنها برای لذت بردن از انواع روابط اجتماعی و نقش های اجتماعی هم توانایی محدودی دارند. افراد مبتلا به نوع حاد اضطراب اجتماعی، به احتمال بیشتری اختلال‌های هم زیست دارند. مخصوصاً افسردگی، سوء مصرف الکل، تفکر و اقدامات خودکشی گرا.

بیماری های همراه

افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی ممکن است سابقه ابتلا به اختلالات دیگری را نیز داشته باشند. نظیر سایر اختلالات اضطرابی، اختلالات خلقی، اختلالات مرتبط با موادو پر اشتهایی عصبی. علاوه بر اینها اختلال شخصیت دوری گزین (اسکیزویید) به کرات در افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی رخ میدهد.

نقش عوامل وراثتی در اضطراب اجتماعی

گزارش های چندین مطالعه حاکی از آن است که برخی از بچه‌ ها ممکن است حتی صفتی داشته باشند که مشخصه اش الگوی رفتاری ثابت و یکنواخت به صورت اجتناب است. این صفت ممکن است به ویژه در بچه های والدین مبتلا به اختلال پانیک شایع باشد و با رشد بچه، به صورت خجالتی بودن شدید درآید. داده‌های حاصل از پژوهش های مختلف نشان داده است که والدین افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی، در کل، به بچه های خود کمتر توجه می کنند، آنها را بیشتر طرد می کنند، یا زیادی از آنها مراقبت می کنند. احتمال ابتلا به این اختلال در بستگان درجه اول مبتلا به اضطراب اجتماعی حدوداً سه برابر منسوبان درجه اول افرادی است که هیچ اختلال روانی ندارند.

درمان اضطراب اجتماعی

اگرچه ترس ها و اضطراب های اجتماعی همیشه وجود داشته اند اما تا همین اواخر اضطراب اجتماعی به عنوان صرفاً خجالتی بودن شناخته شده بود. با افزایش تعداد درمان جویانی که برای نشانه های این اختلال که زندگی آنها را مختل کرده بود و کمک حرفه‌ای طلبیدند، توجه بیشتری به این نوع اضطراب مبذول شده است.
پژوهش های صورت گرفته نشان می‌دهد والدین کودکان مبتلا به اضطراب اجتماعی احتمال بیشتری مبتلا به افسردگی اساسی تشخیص داده می شوند و دخالت ژنتیک را در این اختلال مطرح می‌کنند.

دیدگاه شناختی برای درمان اضطراب اجتماعی

دیدگاه های روانشناختی مربوط به اضطراب اجتماعی، بر آگاهی از فرآیند های فکر افراد مبتلا به این اختلال استوار هستند. افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی درباره توانایی های خود افکار ناسازگارانه و غیر منطقی دارند. این افکار می‌توانند باعث شوند آنها از تکالیف در دست انجام، منحرف شوند. به زمانی فکر کنید که از شما خواسته شود در یک فعالیت در حضور مردم نظیر ایراد سخنرانی یا اجرای تکنوازی موسیقی شرکت کنید. شاید زمانی که برای رفتن جلوی انظار آماده می‌شوید، دستتان بلرزد و قلبتان بتپد. امکان دارد تجسم کنید که صدای خنده و انتقاد حضار را در صورت اشتباه کردن می شنوید، با این حال وقتی عمل خود را آغاز می کنید احتمال دارد این حواس پرتی ها را فراموش کنید و روی انجام دادن بهترین کاری که از پس آن برمی‌آید تمرکز نمایید.

طبق توجیهات شناختی، افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی قادر نیستند توجه خود را از انتقاد مورد انتظار دور کنند و آن را بر عملکردشان متمرکز نمایند. آنها می‌ ترسند هنگام عمل کردن یا سخنرانی مرتکب اشتباه شود و چون تمرکز آنها مختل شده است احتمالا اشتباه مهیبی می‌کنند. هر بار که این اتفاق می‌افتد ترس آنها عمیق‌تر می‌شود، و طولی نمی کشد که از موقعیت‌های مشابه دوری می‌کنند. حتی اگر این فرد ترتیبی بدهد که مرتکب اشتباه نشود، ناخوشایند بودن موقعیت به قدری شدید است که میل به اجتناب کردن از تکرار را به وجود می آورد.

با افزایش توجه به اضطراب اجتماعی، اطلاعات مربوط به تنوع فرهنگی و اجتماعی این پدیده به تدریج در حال پدیدار شدن هستند. نوع دیگری از اضطراب اجتماعی شناخته شده است که به موجب آن، افراد نگران رنجاندن دیگران از طریق ظاهر یا رفتارشان هستند. بررسی های شناختی صورت گرفته حاکی از آن است که این نوع اضطراب اجتماعی الگوی شایع در سایر فرهنگ ها نیز می باشد.

رفتار درمانی اضطراب اجتماعی

احتمالا از شناخته شده ترین و موثرترین درمان های اضطراب، رفتار درمانی است. نکاتی کلیدی برای دستیابی به موفقیت در این روش درمان عبارت است از:

۱) وفاداری و تعهد بیمار به روند درمان
۲) تعریف و تبیین آشکار مشکلات و اهداف عینی
۳) فراهم کردن راهبردهای بدیل و جایگزین برای مدارا با این احساسات

انواع مختلفی از قانون رفتار درمانی به کار گرفته می شوند که رایج ترین آنها حساسیت زدایی منظم است. در این شکل از رفتار درمانی بیمار به صورت پیاپی در معرض فهرست از پیش تعیین شده‌ای از محرک‌ های برانگیزاننده اضطراب قرار می گیرد، که شدت ترس حاصل از آنها از حداقل تا حداکثر مرتب شده است. از طریق استفاده از داروهای آرام بخش و آموزش آرام سازی عضلات، بیمار یاد می گیرد که چگونه استراحت و آرامش روانی و جسمی را در خودش القا کند. پس از کسب مهارت در این نوع فنون به بیمار یاد داده می‌شود که از آنها برای القای آرام سازی در هنگام مواجهه با هریک از محرک‌های برانگیزاننده اضطراب استفاده کند. وقتی به این ترتیب حساسیت بیمار نسبت به یک محرک از بین رفت با محرک بعدی مواجه می‌شود تا سرانجام آنچه که قبلاً بیشترین اضطراب را در او ایجاد می کرد، هیچ تأثیر ناخوشایندی در وی نداشته باشد.

درمان الگوهای رفتاری در اضطراب اجتماعی

برای درمان افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی، فنون رفتاری و شناختی رفتاری، مانند آنهایی که برای درمان افراد مبتلا به فوبی های خاص به کار می رود در رسیدن به این هدف خیلی مفید هستند. افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی باید روش‌های تازه فکر کردن به تعامل شان با دیگران را پرورش دهند. همراه کردن فنونی چون بازسازی شناختی با مواجهه واقعی می‌تواند نتایج عالی به بار آورد. رویکرد درمانی دیگر عبارت است از آموزش مهارت های اجتماعی برای کمک به افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی تا روش هایی را برای مقابله کردن با استرس میان‌ فردی یاد بگیرند. به طوری که بتوانند در تعامل شان احساس اطمینان و آرامش بیشتری داشته باشند.

روان درمانی مبتنی بر بینش

رویکرد روان درمانی مبتنی بر بینش، بیمار را قادر به فهم نقش مقاومت می سازد و باعث می شود که بیمار به دنبال روش های سالمی برای برخورد با محرک‌های اضطراب آور محیطی برود.

درمان دارویی اضطراب اجتماعی

رویکرد زیستی، تغییرات در سطح انتقال دهنده عصبی، از جمله گذرگاه‌ هایی در مغز که GABA،سروتونین، دوپامین، نوراپی نفرین را شامل می‌شوند، بررسی میکند. داروهای چون سرترالین (زولوفت) و پاروکستین و بنزودیازپین ها موثر واقع می شوند، مخصوصاً هنگامی که با درمان شناختی رفتاری ترکیب شده باشند.