مشکل با خانواده همسر

• آیا راهکاری برای حل تعارضهای تکراری و فرسایشی با خانواده همسر وجود دارد؟
• آیا خانواده همسر برای حل تعارض های تکراری تلاشی باید داشته باشد؟
• آیا همسرم عامل ایجاد کننده و ادامه دهنده این تعارضات و اختلافات با خانواده اش است؟
• خانواده درمانی در زمینه حل مشکل با خانواده های طرفین چه اقدامی میتواند انجام دهد؟
• پروتکل پیشنهادی درمانی برای حل این تعارضات چیست؟

یکی از ویژگی های خانواده درمانی مدرن عبارت است از پافشاری و اصرار بر این موضوع که زوج درمانگر باید به معنایی که هر کدام از اعضای خانواده برای تجربه خاص خود قائل هستند احترام گذاشته و به طور مشترک به بررسی دقیق آن بپردازد.
یک تجربه ی خاص با خانواده اصلی خود یا خانواده همسر می تواند معانی متفاوتی برای هر یک از زوجین داشته باشد. نحوه برقراری ارتباط با خانواده های اصلی یکدیگر نیز در این زمینه از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

خانواده درمانی و نقش آن در حل تعارضات

خانواده درمانی عبارت است از نوعی گفتگوی اثربخش درمانی. یعنی گفتمانی که نقش درمان و التیام زخم های عاطفی زوجین را دارد. این گفتگو غالبا سرشار از جزئیات موثری است که اگر رنگ و بوی اختلاف نظر با خانواده اصلی هر کدام از زوجین را داشته باشد فرآیند گفتگو را با موانع جدی روبرو خواهد ساخت. طی فرایند درمان و حضور در جلسات مشاوره خانواده، زوجین با هم به کاوش در مشکل پرداخته و با تشریک مساعی و حضور در فرایند درمان راهکارهای جدیدی را میتوانند برای آرام نمودن رابطه زوجی خلق نمایند.

دیدگاه های جدید به معانی جدید و برداشت‌های تازه‌ای از واقعیت منجر می شود که هدفشان حل مسئله خواهد بود. مشکلی که از راه زبان ایجاد شده است با استفاده از همان فرآیند یعنی گفتگوی درمانی برطرف خواهد شد. به عبارتی در طی فرایند درمان معانی دیگری برای افکار و احساسات ناراحت‌کننده ی هر یک از زوجین پدیدار می‌شود.

از آنجایی که این تغییر درک و فهم باعث می شود موضوع ناراحت کننده قبلی را دیگر مشکلی پایدار و غیرقابل حل تلقی نکنند احساس قابلیت شخصی بیشتری ظاهر می‌شود. بنابراین راه حل‌های جدید می‌توانند به حل مشکل بیانجامند. در اثر این گفتگوی درمانی طبعاً تغییرات شناختی یا رفتاری در کل رابطه زوجین پدیدار می شود.زوجین برای حل مشکل خود با خانواده های یکدیگر وارد یک نوع گفتگو می شوند که به اعضا فرصت های نو و احتمالات رفتاری جدید پیشنهاد خواهد شد.

در واقع خانواده درمانگر همچون یک متخصص بیرونی عمل می کند.به این صورت که صرفاً یک عضو خانواده در شرایط مشخصی خواهد بود و طی جلسات مشاوره خانواده در شمال تهران به وارسی نظام باورهای زن و شوهر می پردازد و در ایجاد چشم‌انداز متفاوتی که برای حل مشکل فعلی موثر است به هر یک از زوجین کمک می کند.

چه مواردی توسط خانواده درمانگر در جهت کمک به حل تعارض زوجین با خانواده های اصلی یکدیگر پیشنهاد می شود؟

۱) به زوجین کمک می شود تا تاثیر عوامل اجتماعی، فرهنگی و خانوادگی بر زندگی خود و همسر را مجدداً مورد شناسایی قرار دهند و بتوانند از دریچه چشم طرف مقابل به این تفاوت ها توجه نمایند.
۲) به زوجین کمک می شود که محدودیت های الگوهای قالبی ناشی از تربیت خانوادگی خود را درک کنند و تاثیر آن را بر دیدگاه فعلی و تعارضات پیش آمده در نظر بگیرند.
۳) به آنان توصیه میشود که در نظر بگیرند هر رفتار جزئی و کوچک تا چه اندازه می تواند بیانگر درونی کردن معیارهای خانواده اصلی خودشان در بافت ارتباطی با همسرشان باشد.مشاوره خانواده در تلاش است که بتواند آثار مضر و منفی ناشی از درونسازی معیارهای بی اعتبار خانواده های اصلی را به آنان گوشزد نماید.
۴) به زوجین کمک می‌شود تا به درک دوباره ای از صفاتی که به لحاظ فرهنگی و خانوادگی منفی یا مثبت تلقی می شود و به یادگار از خانواده اصلی خود به رابطه با همسرشان آورده اند بپردازد.
۵) به زوجین کمک میشود تا محدودیت های شناختی خودشان را که در اثر درونی کردن تصورات قالبی توسط خانواده ها به آنها تحمیل شده است به خوبی شناسایی کنند و به آنها فرصتی جهت شناخت و غلبه بر این موانع اجتماعی و خانوادگی در طی فرایند درمان داده می شود. در واقع درمانگر معتقد است اگر به اعضای خانواده فرصتی جهت حل و فصل فرض های بنیادی که حکم نهایی را برای آنها دارد اعطا شود اعضای خانواده می توانند در قالب یک کل متحد و منسجم انتخاب های موثرتری در رابطه با خانواده های یکدیگر داشته و آزادانه یعنی رها از تصورات قالبی نوعی از زندگی زناشویی و زوجی را انتخاب کنند که برایشان معقول و منطقی به نظر می رسد.

در برخورد مسالمت آمیز با خانواده های یکدیگر آن چه اهمیت دارد رعایت هشت فرض نظری زیر است که لازم است زوجین از آن تبعیت کنند.
۱) مقاومت بر سر مواضع خانواده های یکدیگر به طور کلی در بهبود شرایط و رابطه فعلی سودمند نخواهد بود. توانمندی زوجین در تفکیک سازی باور خود با باور به ودیعه نهاده شده توسط خانواده شرط اساسی حل کردن موضوعات تعارض آمیز فعلی است.
۲) تغییر امری اجتناب ناپذیر است. فقط کافیست یک تغییر کوچک به وجود آید. یعنی وقتی یکی از زوجین تشویق شد تا برای تغییرات جزئی در رفتارش ارزش قائل شود بیشتر احتمال دارد که امید به تغییرات بزرگتر ایجاد شود.
۳) توان و منابع تغییر کردن و بهبود شرایط کلی رابطه را زوجین به طور کامل و کافی در اختیار دارند. در واقع خانواده درمانگر با حمایت از نقاط قوت خانواده به نتایج مثبت تری دست می یابد. فقط کافیست زوجین بتوانند نگاه دوباره ای به نقاط مثبت و پتانسیل های موجود در رابطه خود خالی از هر گونه پیش داوری یا حضور خانواده های اصلی داشته باشند.
۴) زبان و طرز گفتمانی که بر مشکل یا آسیب متمرکز شده باشد نمی‌تواند به حل مشکلات و اختلاف نظر زوجین کمک نماید.در واقع کوشش‌های ناموفق زوجین برای رفع دردسر و گرفتاریها که به شیوه درستی اجرا نشده اند در تداوم مشکل خانوادگی نقش داشتند. در واقع زوجین راه حل های تکراری را به شیوه اشتباه بکار می‌گیرند.لازم است به زوجین کمک شود تا از اقدامات تکراری برای یافتن راه حل موثر رها شوند.
۵) برای حل تعارض با خانواده های یکدیگر نیاز نیست که صرفاً اطلاعات زیادی درباره ی آنها داشته باشیم. به کارگیری حتی میزان محدودی از اطلاعات به شیوه صحیح موثر خواهد بود.
۶) درمانگر می تواند از موارد استثنایی که مشکل در آن شرایط بروز نکرده است استفاده کرده و دقیقاً تعیین کند چرا مشکل با خانواده ها در مواردی به بحران تبدیل نشده است و آن شرایط ایمن را به موارد دیگر تعمیم دهد.
۷)در نظر گرفتن دیدگاه‌های متعدد بدون تعصب و جانبداری از یک پیشنهاد بسیار مهم است .هیچ راه حل اصلی و درستی برای دیدن واقعیت وجود ندارد.بنابراین به شیوه‌های مختلف می‌توان یک موقعیت را دید و برای یافتن یک راه حل نیز شیوه های متفاوتی همواره وجود داشته است.
۸) مفروضه بعدی آن است که به بازنویسی داستان عشق توسط زوجین پرداخته شود.وقتی که زوجین با خانواده های یکدیگر مشکل دارند و به مشاجره در رابطه با خانواده های یکدیگر می پردازند درباره یکدیگر پیش داوری هایی می کنند که روابط شان را به طور کلی مسموم میکند و یا اجازه و فرصت گفتگو را از یکدیگر دریغ می‌کنند.مثلا عباراتی این چنین فراوان شنیده میشود.
«درست مثل پدرت هستی فقط میخواهی اختیار من را در دست بگیری»
«مادرت بر علیه من همیشه گوش تو را پر میکند»
آنها با متقاعدسازی خویش مبنی بر این که دیدگاهشان حقیقت دارد و فراهم کردن شواهد باطل و تفسیر به میل کردن آن نشانه ها متاسفانه راه را برای برقراری هرگونه گفتگو می بندند. سرانجام بر سر اینکه دیدگاه چه کسی درباره واقعیت درست است به بحث و مشاجره می پردازند. آنها حتی از مشاور خود نیز انتظار دارند که در نقش یک قاضی در این خصوص داوری کند که حق با چه کسی است؟ و کدام یک خطا کار هستند؟
درمانگر بدون اینکه بخواهد با تبیین مشکلات زوج داستان خودش را به آنها تحمیل کند به آنها کمک می‌کند تا مشترکاً تفسیر جدیدی راجع به رفتار طرف مقابل داشته باشند و از این طریق فرصت های رفتاری جدیدی برای خویش به وجود آورند.
آنها معتقدند که زوجین در مکانی اشتباه (رفتار مسئله آفرین همسر) به دنبال کلید گمشده عشق و تفاهم می‌گردند.
در طی فرایند درمان، خانواده درمانگر کمک میکند که سرزنش و شماتت را کنار گذاشته و به جای داستان های مخرب و سرزنش آمیز از زبان تفاهم استفاده کنند.
در تلاش برای حل تعارض با خانواده های یکدیگر به موارد زیر نیز باید توجه نمود.
۱) آهسته پیش بروید. بهبود زمان میبرد.اوضاع به وقت خود بهتر می شود.شما فقط باید زمینه لازم را فراهم کنید.
۲) خونسرد باشید. اشتیاق و هیجان زمانی که صحبت از خانواده تان به میان می آید امر عادی است. تلاش کنید که آن را متعادل سازید. اختلاف نظر نیز امری عادی است آن را نیز تلاش کنید متعادل سازید .
۳)به طرف مقابل خود فرصت بدهید تا بتواند شما و شرایط خانواده تان را در حد معقول و منطقی بپذیرد.
۴) محدوده ها را مشخص کنید. باید قواعد را بشناسید. بر این باور باشید که حتی چند قاعده خوب می‌تواند اوضاع را به شدت آرام تر کند.
۵) از خیر چیزی که نمی توانید تغییر دهید بگذارید. بگذارید برخی امور علی رغم رضایت نسبی شما پیش بروند یا مطابق میل شما نباشند. ورود شما نتیجه ای به جز بدتر کردن شرایط نتیجه ای نخواهد داشت.
۶) ساده برخورد کنید. چیزی را که قرار است بگویید به صراحت، به آرامی و با اقتدار و به شیوه مثبت بدون هر گونه بی احترامی یا توهین به خانواده های یکدیگر مطرح نمایید.
۷) اولین علائم برای شروع بحران یا راه‌اندازی یک اختلاف نظر جدی را بشناسید.
۸) مشکلات را به تدریج حل کنید و تغییرات را تدریجاً به وجود آورید و در هر زمان روی یک موضوع کار کنید.
۹) در دوران درمان و مراجعه به زوج درمانگر موقتاً انتظارات خود را کاهش دهید. به عبارتی با انتظارات مشخص و منطقی فرایند درمان را ادامه دهید.
۱۰) از یک ملاک و معیار مشخصی استفاده کنید. ماه حاضر را با ماه قبل مقایسه کنید نه آنکه آن را با سال گذشته یا آینده مقایسه کرده باشید.